Standafwijkingen van de elleboog van de lichaamsas af noemen we ‘valgus’, naar de lichaamsas toe ‘varus’. Enige valgus in de elleboog is fysiologisch. Aan pols en hand kunnen ulnaire en radiaire deviatie (deviatie in de richting van ulna respectievelijk radius) optreden.
De meest frequente standafwijkingen komen voor aan de vingers; deze hebben vooral cosmetische betekenis. In tegenstelling tot standafwijkingen zijn malformaties veel zeldzamer. Meestal zijn dit geringe malformaties aan de vingers, zoals syndactylie. Ernstige malformaties zoals radial clubhand , waarbij de radius onderontwikkeld is of ontbreekt en de vaak gedeformeerde hand in radiaire deviatie staat, zijn zeldzaam. Sommige malformaties komen voor operatieve behandeling in aanmerking: syndactylie voor operatieve scheiding, polydactylie voor resectie en complexere afwijkingen voor reconstructie.
Radiuskopluxatie
Definitie en etiologie
Bij een radiuskopluxatie is de radiuskop geluxeerd ten opzichte van het capitulum van de humerus. Er is een congenitale vorm met vaak bilaterale afwijkingen en een traumatische vorm bijvoorbeeld bij een monteggiafractuur (ulnafractuur in combinatie met radiuskopluxatie).
Anamnese
Congenitale radiuskopluxatie kan aanleiding geven tot pijnloze beperkingen van pro- en supinatie. Bij een gemiste diagnose van traumatische radiuskopluxatie wordt de beperking na de gipsperiode bemerkt.
Lichamelijk onderzoek
Rotatie van de onderarm is beperkt, met name supinatie. Er zijn geen pijnklachten. Bij palpatie is de radiuskop naar anterieur of posterieur geluxeerd ten opzichte van het capitulum.
Differentiaaldiagnose
Onderscheid tussen de congenitale en traumatische vorm is belangrijk. Traumatische luxatie ontstaat na een monteggiafractuur, waarbij alleen de ulnafractuur van de monteggiafractuur wordt onderkend en behandeld en de luxatie wordt gemist. Röntgenologisch is dit beeld in het algemeen goed te onderscheiden: bij congenitale radiuskopluxatie is het kopje gedeformeerd, bij een traumatische luxatie is de radiuskop normaal. De congenitale vorm is regelmatig bilateraal. Verder kan de pro- en supinatie opgeheven zijn bij (zeldzame) radio-ulnaire synostose, een vergroeiing tussen radius en ulna.
Aanvullend onderzoek
Röntgenonderzoek van de elleboog toont de radiuskopluxatie.
Therapie
Bij de congenitale radiuskopluxatie is een afwachtend beleid geïndiceerd. Operatieve repositie is niet zinvol. Een traumatische radiuskopluxatie, zoals bij een monteggiafractuur, komt bij kinderen meestal snel na de fractuur voor reconstructie in aanmerking.
Prognose en complicaties
Bij zowel congenitale als traumatische radiuskopluxatie is de functiebeperking blijvend. Latere pijnklachten treden soms bij traumatische luxaties op.
Uit: Bijblijven, uitgave 10/11 2011
Beeld: Fotolia
