Verband tussen REM-slaap en geheugenverlies onderzocht
Een recente studie gepubliceerd in het vakblad Neurology® toont aan dat obstructieve slaapapneu — waarbij herhaalde ademstilstanden tijdens de slaap optreden — mogelijk samenhangt met veranderingen in hersengebieden die betrokken zijn bij geheugenprocessen. Deze veranderingen lijken gerelateerd aan dalingen in het zuurstofgehalte tijdens de REM-slaap.
Hoewel de studie geen oorzakelijk verband aantoont, is het patroon van hersenschade wel sterk geassocieerd met het zuurstoftekort dat optreedt tijdens deze specifieke slaapfase.
Wat is obstructieve slaapapneu?
Obstructieve slaapapneu ontstaat wanneer de spieren in de keel tijdens de slaap verslappen en tijdelijk de luchtweg blokkeren. Hierdoor wordt de ademhaling herhaaldelijk onderbroken, wat leidt tot verstoorde slaap en een verlaagd zuurstofgehalte in het bloed. Vooral ouderen hebben vaker last van deze aandoening.
Het zuurstoftekort dat hierdoor ontstaat, kan de kleine bloedvaten in de hersenen beschadigen. Deze schade aan de microvasculaire structuren wordt op hersenscans vaak zichtbaar als zogeheten witte stof hyperintensiteiten — heldere vlekken die een afname van de integriteit van het hersenweefsel aanduiden.
De rol van REM-slaap bij geheugenprocessen
REM-slaap is de fase waarin dromen het meest voorkomen en speelt een belangrijke rol bij het verwerken van emoties en het opslaan van herinneringen. In de studie werd specifiek gekeken naar het effect van zuurstofdalingen tijdens deze fase op hersenstructuren die betrokken zijn bij geheugenfuncties.
Onderzoeker dr. Bryce A. Mander (University of California Irvine) benadrukt dat met name lage zuurstofwaarden tijdens de REM-slaap in verband staan met cognitieve achteruitgang. Deze achteruitgang zou mogelijk voortkomen uit schade aan bloedvaten en de gevolgen daarvan voor hersengebieden die geheugen ondersteunen.
Onderzoeksopzet en bevindingen
Het onderzoek werd uitgevoerd onder 37 deelnemers met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar. Geen van hen had cognitieve klachten of gebruikte slaapmedicatie. Bij 24 deelnemers werd slaapapneu vastgesteld.
Tijdens een slaaponderzoek werden zuurstofwaarden gemeten in alle slaapfasen, inclusief REM-slaap. Aanvullend kregen de deelnemers hersenscans om de structuur van het brein in kaart te brengen. Hieruit bleek:
- Een lagere zuurstofverzadiging tijdens REM-slaap correleerde met een toename van witte stof hyperintensiteiten.
- Hoe langer het zuurstofgehalte onder de 90% bleef, hoe meer schade zichtbaar was op hersenscans.
- Deze schade ging gepaard met een afname van het volume van de hippocampus en de dikte van de entorinale cortex — beide belangrijk voor het geheugen.
Voor en na de slaap voerden deelnemers geheugentests uit. Resultaten toonden dat slechter presteren samenhing met een dunnere entorinale cortex.
Mogelijke implicaties voor geheugenklachten en veroudering
De onderzoeksresultaten suggereren dat slaapapneu indirect kan bijdragen aan geheugenproblemen, zoals die ook voorkomen bij ouderdom of in het kader van de ziekte van Alzheimer. De schade aan kleine bloedvaten en de achteruitgang in hersengebieden die betrokken zijn bij geheugenconsolidatie lijken hierin een rol te spelen.
Wel geeft het onderzoeksteam aan dat de studiegroep beperkt was tot overwegend witte en Aziatische deelnemers, waardoor de resultaten niet zonder meer generaliseerbaar zijn.
