Wat is een AV-blok?
Een AV-blok (atrioventriculair blok) is een hartritmestoornis waarbij de elektrische prikkel van de boezems naar de kamers van het hart wordt vertraagd of geblokkeerd. Normaal gesproken ontstaat de elektrische prikkel in de sinusknoop in de rechterboezem en verplaatst zich via de AV-knoop naar de hartkamers. Bij een AV-blok worden deze prikkels te langzaam of helemaal niet doorgegeven, wat resulteert in een vertraagde hartslag. De ernst van het AV-blok varieert, afhankelijk van de mate waarin de prikkeloverdracht is verstoord.
Soorten AV-blok
Eerstegraads AV-blok
Bij een eerstegraads AV-blok geeft de AV-knoop de elektrische prikkel langzamer door dan normaal, maar alle prikkels bereiken nog steeds de hartkamers. Deze vorm komt vaak voor bij ouderen, goed getrainde sporters, tieners en jongvolwassenen. Meestal zijn er geen symptomen en wordt het toevallig ontdekt tijdens een ECG-onderzoek.
Tweedegraads AV-blok
Een tweedegraads AV-blok wordt gekenmerkt door het onvolledig doorgeven van elektrische prikkels naar de hartkamers. Er zijn twee subtypes:
- Type 1 (Wenkebach): De overdracht van de prikkel vertraagt geleidelijk totdat een prikkel helemaal niet aankomt. Dit patroon herhaalt zich in cycli en is meestal minder ernstig.
- Type 2 (Mobitz II): De overdracht van de prikkel is normaal, maar sommige prikkels worden volledig geblokkeerd. Dit type kan ernstiger zijn en verhoogt het risico op een volledige blokkade.
Derdegraads AV-blok
Bij een derdegraads AV-blok, ook wel totaalblok genoemd, worden de prikkels helemaal niet doorgegeven van de boezems naar de kamers. Het hart schakelt over op een vervangend ritme dat aanzienlijk trager is, wat kan leiden tot symptomen zoals ernstige duizeligheid, flauwvallen en kortademigheid.
Oorzaken van een AV-blok
Een AV-blok kan door verschillende factoren worden veroorzaakt:
- Leeftijdsgerelateerde degeneratie: De functie van de AV-knoop kan afnemen naarmate men ouder wordt.
- Bijwerkingen van medicatie: Medicijnen die hartritmestoornissen behandelen, zoals bètablokkers of calciumantagonisten, kunnen de prikkelgeleiding verstoren.
- Hartinfarct: Schade aan het hartweefsel door een acuut infarct kan leiden tot een tijdelijk of blijvend AV-blok.
- Chirurgie: Tijdens hartklepoperaties kunnen hechtingen dicht bij de AV-knoop schade veroorzaken.
- Lyme-carditis: In zeldzame gevallen kan de ziekte van Lyme leiden tot een AV-blok, wat bekend staat als Lyme-carditis en antibiotische behandeling vereist.
Symptomen van AV-blok
De symptomen van een AV-blok hangen af van het type en de ernst:
- Eerstegraads AV-blok: Vaak zijn er geen merkbare klachten.
- Tweedegraads AV-blok Type 1: Soms treden duizeligheid en een neiging tot flauwvallen op, maar klachten blijven meestal beperkt.
- Tweedegraads AV-blok Type 2: Patiënten kunnen last hebben van duizeligheid, flauwvallen en soms pijn op de borst, vooral bij inspanning.
- Derdegraads AV-blok: Deze vorm gaat vaak gepaard met ernstige klachten zoals extreme moeheid, trage hartslag, kortademigheid en de neiging tot flauwvallen.
Diagnose van AV-blok
De diagnose van een AV-blok wordt gesteld met behulp van een elektrocardiogram (ECG), waarbij de geleidingspatronen van de elektrische prikkels zichtbaar worden. Een eerstegraads AV-blok toont een verlengde PR-interval, terwijl tweedegraads en derdegraads AV-blokken gekenmerkt worden door onvolledige of ontbrekende prikkelgeleiding.
Behandeling van AV-blok
De behandeling varieert per type AV-blok:
- Eerstegraads AV-blok: Vaak is er geen behandeling nodig, enkel periodieke controle.
- Tweedegraads AV-blok: Voor type 1 is behandeling vaak niet nodig, tenzij er significante symptomen optreden. Bij type 2 is er een verhoogd risico op progressie naar een volledig blok; een pacemaker kan dan overwogen worden.
- Derdegraads AV-blok: Dit vereist vrijwel altijd implantatie van een pacemaker, omdat het natuurlijke ritme te traag is om voldoende bloedcirculatie te garanderen.
Veelgestelde vragen
1. Wanneer moet een huisarts verwijzen bij een AV-blok?
Verwijzing naar de cardioloog is noodzakelijk bij een tweedegraads AV-blok type 2 en bij een derdegraads AV-blok. Bij deze typen is de kans op ernstigere ritmestoornissen groot en is vaak een pacemakerindicatie.
2. Hoe onderscheid je een tweedegraads AV-blok type 1 van type 2?
Bij type 1 vertraagt de prikkeloverdracht geleidelijk voordat deze blokkeert (Wenkebach-patroon), terwijl bij type 2 de blokkade onverwachts optreedt zonder voorafgaande vertraging.
3. Kunnen medicijnen een AV-blok veroorzaken of verergeren?
Ja, bepaalde medicaties zoals bètablokkers, digoxine en calciumantagonisten kunnen de prikkelgeleiding beïnvloeden en bijdragen aan het ontstaan of verergeren van een AV-blok.
