Zo’n 50% van de consulten bij de huisarts gaat erover. Patiënten met pijnklachten van de rug- en nek, buikpijnklachten, blaas- of hoofdpijn, bekkenpijn. En de reeks is langer. De overeenkomst is dat er in veel gevallen geen lichamelijke verklaring voor de klachten te vinden is. Bij Lian Tjon Soei Len, anesthesioloog en pijnspecialist, begon dat zo’n vijf jaar geleden te schuren. Ze was toen al een aantal jaar medisch specialist en zag dat ze veel patiënten met chronische pijnklachten niet verder kon helpen. ‘Er wordt bijvoorbeeld veel gezegd: “Je hebt slijtage.” Maar we weten dat de mate van slijtage vaak niet samenhangt met de hoeveelheid pijn die patiënten ervaren.’
Onderzoek
Om een bredere blik op het vak te ontwikkelen, volgde Tjon Soei Len een opleiding leefstijlgeneeskunde en Integrated medicine. Met een aantal collega’s pijnspecialisten deed ze in het kader van de opleiding een literatuuronderzoek naar de rol van emotiegerichte therapie op chronische pijn. ‘We waren verbaasd dat er op Pubmed al zoveel onderzoek te vinden is over de rol van het brein met betrekking tot onverwerkte en onbewuste emoties en het ontstaan van pijn’ licht ze toe. ‘Dan gaat het om pijn die voortkomt uit een verhoogde alertheid van het brein, bijvoorbeeld door onveilige ervaringen in de jeugd. De hersenen kunnen die stressreacties in het lichaam weergeven als pijn. Maar ook als vermoeidheid of concentratiestoornissen. Daarbij worden de oorspronkelijke emoties over de gebeurtenis onderdrukt.’
Groot probleem in de zorg
Christine Deurman zit zo’n zeven jaar op hetzelfde spoor. Ze is Arts Maatschappij en Gezondheid en werkte als medisch adviseur bij zorgverzekeraars. ‘Ik vroeg me af waarom niemand naar de oorzaak van de pijn van onverklaarbare klachten kijkt. Terwijl het probleem voor patiënten zo groot is, dit veel tijd kost in de spreekkamer en gepaard gaat met hoge zorgkosten. Ik heb er veel over gelezen en veel met herstelde patiënten over gesproken. De centrale rol van het brein bij klachten wordt in de zorg helaas nog onvoldoende besproken. Dat pijn voort kan komen vanuit het onderdrukken van emoties, wordt nu structureel onderbelicht.’
Kans op herstel
De missie van Tjon Soei Len en Deurman is om bij zorgverleners meer bewustzijn te creëren en kennis te verspreiden op dit vlak. Er wordt nu nog te vaak alleen op een biomedische manier naar pijn gekeken, vinden ze. Patiënten naar een psycholoog sturen zodat ze leren omgaan met de klachten, is niet altijd voldoende. Tjon Soei Len: ‘Dan voel je je als patiënt niet serieus genomen. Dan zeg je eigenlijk: “Ik kan niets voor je doen, leer er maar mee leven.” Terwijl er door het doorvoelen van onderdrukte emoties ook een kans is op herstel. Het brein is immers plastisch en dus veranderbaar.’
Promotie-onderzoek
Als het om een effectieve behandeling gaat, moeten er meer tools beschikbaar komen. Lichaamsgerichte therapie kan effectiever zijn dan een behandeling bij een reguliere psycholoog, menen Tjon Soei Len en Deurman. ‘Het gaat om het doorvoelen van emoties en niet om het verklaren ervan.’ Deurman is momenteel bezig met een promotie-onderzoek bij het LUMC naar het toepassen en implementeren van dit gedachtengoed in de eerste lijn. Bij het onderzoek zijn ook huisartsen betrokken.
Lian Tjon Soei Len en Christine Deurman werkten mee aan de ontwikkeling van de e-learning ‘Aanhoudende (pijn)klachten: Mind-body benadering’ voor patiënten.’ Het programma wordt tot 1 juni 2024 gratis aangeboden op het platform van Therapieland. Zie ook de animatie voor patiënten de rol van het brein bij pijn.
