Loes Swaan is revalidatiearts bij Rijndam Revalidatie, ze is zelf huisarts geweest en medeauteur van het boek Handboek pijnrevalidatie.
1. Waarover gaat het Handboek pijnrevalidatie?
Mensen met chronische pijn (2 miljoen in Nederland!) raken vaak beperkt in hun dagelijks leven. Dat is gelukkig lang niet altijd nodig. Maar als zowel de patiënt als de huisarts, de fysiotherapeut en de medisch specialist niet goed weten wat ze kunnen doen om dat te voorkomen, raakt iedereen gefrustreerd. Dat is in de eerste plaats slecht voor de patiënt, en verder ook voor alle betrokken professionals en voor de maatschappij. In dit boek laten we zien hoe chronische pijn werkt en wie wat kan doen om de patiënt weer op weg naar een betekenisvol leven te begeleiden.
2. Waarom is het boek geschreven?
We merkten dat behandelaars vaak een verschillende ‘taal’ lijken te spreken en dat patiënten een lange weg moeten afleggen in de gezondheidszorg voordat zij adequaat geholpen worden. Daarom willen we voor alle professionals die te maken krijgen met patiënten met chronische pijn informatie bieden om een betere analyse te kunnen maken van het probleem en van daaruit patiënten sneller een goede behandeling kunnen aanbieden. Huisartsen spelen hierin een sleutelrol omdat zij de meeste patiënten zien en de belangrijkste verwijzer zijn naar de verschillende specialismen.
3. Voor wie is het boek bedoeld?
Alle professionals die te maken krijgen met patiënten met chronische pijn waaronder huisartsen, fysiotherapeuten, psychologen, medisch specialisten, paramedici, bedrijfs- en verzekeringsartsen, beleidsmakers, etc. Vanuit bijna alle genoemde disciplines hebben auteurs meegewerkt aan het boek.
4. Waarom is het boek pijnrevalidatie van nut voor de huisarts?
Omdat de huisarts veel patiënten ziet met chronische pijn. Ik krijg vaak telefoontjes van huisartsen die willen overleggen over een patiënt met complexe problemen die overal al is geweest. De huisarts weet het dan ook niet meer en voelt zich door de patiënt vaak onder druk gezet om nog meer diagnostiek te laten verrichten en nog meer symptoomgerichte behandelingen te proberen. ‘Zo kan het niet langer, dokter!’ Dit boek kan helpen om de huisarts in een vroeger stadium handvatten te geven om een dergelijke situatie te voorkomen.
5. Welk(e) onderdelen/hoofdstukken in het boek zijn met name interessant voor de huisarts?
Hoofdstuk 1 en 2 zijn vrij technisch maar zeker informatief. Hoofdstuk 4 is heel praktisch en benadrukt het patiëntenperspectief. Hoofstuk 5 is helemaal geschreven vanuit het perspectief van de behandelaars in de eerste lijn. Hoofdstuk 6 kan helpen bij de analyse van het pijnprobleem. Hoofdstuk 8 kan helpen bij verwijzing naar óf revalidatie óf ggz. Hoofdstuk 9 is interessant omdat het gaat over de patiënt in zijn sociale systeem, voor huisartsen een vanzelfsprekendheid. Hoofdstuk 10 is relevant vanwege het perspectief van de werkende volwassene met chronische pijn en hoofdstuk 11 gaat over jongeren met chronische pijn in relatie tot school. Hoofdstuk 15 kan helpen bij het geven van pijneducatie en hoofdstuk 19 bij het begeleiden in geval van een terugval. Hoofdstuk 20 over medicatie is bij uitstek nuttig voor huisartsen! Hoofdstuk 21 gaat over netwerken in de eerste, tweede en derde lijn rondom de patiënt met chronische pijn.
6. Bevat het boek eye opener(s) voor de huisarts?
Dat hangt af van de specifieke kennis en ervaring van de huisarts. Ik denk dat vooral de boodschap dat mensen actief kunnen blijven of worden, ook met chronische pijn, belangrijk is. Misschien omdat ik zelf ooit huisarts ben geweest ben ik extra gemotiveerd om dit boek onder de aandacht van huisartsen te brengen.
7. Welke rol speelt de huisarts en/of zou de huisarts moeten spelen met betrekking tot pijnrevalidatie?
Herkennen van risico op chroniciteit, herkennen van onderhoudende factoren, het geven van goede educatie over (functioneren met) chronische pijn, het doorverwijzen naar een behandelsetting waar de patiënt het beste geholpen kan worden volgens stepped en matched care.
8. Welke rol neemt de huisarts in binnen de ketenzorg rond pijnrevalidatie?
Een centrale rol: de huisarts bepaalt waarheen de patiënt wordt verwezen. Ook komt de patiënt altijd weer terug bij de huisarts: niet alleen na een niet-effectieve behandeling elders, maar ook na een effectieve. De huisarts kan bovendien samenwerken met paramedici in de eerste lijn en met psychosociale behandelaars.
9. Is de theorie uit het boek (direct) toepasbaar in de praktijk van de huisarts?
Voorbeeld 1: een patiënt heeft een aanrijding meegemaakt en houdt langer klachten dan verwacht. De huisarts vraagt symptomen na die kunnen wijzen op PTSS, legt uit aan de patiënt hoe dat invloed heeft op de lichamelijke klachten en verwijst door voor EMDR behandeling.
Voorbeeld 2: een patiënt met fibromyalgie heeft elders opioïden voorgeschreven gekregen. Ze heeft echter nog steeds veel pijn en vraagt of de dosering hoger moet. De huisarts legt uit waarom opioïden bij fibromyalgie niet goed (zelfs averechts) werken en maakt samen met patiënt een afbouwschema.
Voorbeeld 3: de partner van een patiënt met chronische rugklachten maakt zich veel zorgen en vraagt of het wel goed is om te blijven werken. De huisarts legt aan de patiënt zelf uit of er houdingen en bewegingen zijn die niet verstandig zijn.
Voorbeeld 4: een patiënt met gegeneraliseerde pijn, depressie, angststoornis, complexe PTSS vraagt of verwijzing naar een revalidatiecentrum mogelijk is. De huisarts neemt met de patiënt door wat de te verwachten voor- en nadelen daarvan zijn.
10. Waar kan ik meer informatie vinden over het Handboek pijnrevalidatie?
Het nieuwe Handboek pijnrevalidatie (eerste druk) is in februari verschenen bij uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum. Ga voor meer informatie over het boek en om het boek te bestellen naar Handboek pijnrevalidatie.
