Comazuipen – het excessief drinken van alcohol in korte tijd tot het punt van bewusteloosheid – blijft een groeiend probleem onder jongeren in Nederland. Jaarlijks worden honderden jongeren onder de 18 jaar en jongvolwassenen tot 25 jaar behandeld voor alcoholvergiftiging op de spoedeisende hulp. Hoewel vaak gedacht wordt dat dit voornamelijk jongeren met psychosociale problemen betreft, blijkt in de praktijk dat ook ‘gewone’ jongeren risico lopen. Wat kunnen huisartsen doen om dit probleem te signaleren en jongeren en hun ouders te ondersteunen?
Fysiologische impact van comazuipen
Alcohol remt in eerste instantie de werking van de prefrontale cortex, wat leidt tot impulsief gedrag en verminderd oordeelsvermogen. Na meerdere glazen heeft het echter een verdovend effect op de hersenstam, wat vitale functies zoals ademhaling en hartslag kan beïnvloeden. Bij een promillage van 4-5 ontstaat een ernstig risico op bewusteloosheid, met mogelijk fatale gevolgen zoals verstikking in eigen braaksel of hartstilstand.
Als huisarts is het belangrijk om zich bewust te zijn van de ernst van comazuipen en de mogelijk permanente gevolgen, zoals schade aan de hersenen en het risico op latere verslaving.
Risicofactoren en signalen van binge drinking bij jongeren
Enkele factoren die het risico op comazuipen verhogen, zijn:
- Sociale druk, vooral bij jongeren zonder drinkervaring.
- Het niet kennen van de eigen grenzen met alcohol.
- Gebrek aan kennis over de gevaren van binge drinken.
Let op signalen zoals verhalen over excessief alcoholgebruik of symptomen die wijzen op eerdere vergiftigingen, zoals black-outs en regelmatig braken na uitgaan.
Diagnose van comazuipen
Het diagnosticeren van comazuipen bij jongeren begint vaak met het herkennen van een patroon van alcoholgebruik en de bijbehorende fysieke en gedragsmatige symptomen. Voor huisartsen is het van belang om goed op de hoogte te zijn van deze signalen en op een subtiele manier te screenen, zeker wanneer er aanwijzingen zijn van recent overmatig alcoholgebruik.
Stap 1: Anamnese en observatie
Screening op risicovol gedrag: Vraag open naar het alcoholgebruik, zowel direct als indirect. Stel bijvoorbeeld vragen over hoe vaak en in welke situaties de jongere drinkt, of hij/zij ooit dronken is geweest, en of er wel eens momenten zijn geweest waarop hij/zij zich niets meer kon herinneren (black-out).
Observeren van fysieke kenmerken: Let op aanwijzingen zoals een onregelmatige ademhaling, bleekheid, blauwe lippen of vingers, wegdraaiende ogen, of andere tekenen van bewustzijnsverlies bij een recente opname in de spoedeisende hulp.
Symptomen van alcoholvergiftiging: Vraag naar episodes van bewusteloosheid of braken tijdens of na een feest of evenement, en noteer eventueel verwondingen of ongelukken waarbij alcohol een rol speelde.
Stap 2: Medische parameters
Indien een jongere direct uit een situatie van comazuipen komt of bij bewusteloosheid op de praktijk verschijnt, kunnen de volgende diagnostische stappen helpen om de ernst van de alcoholvergiftiging in te schatten:
Alcoholpromillage: Indien mogelijk (bijvoorbeeld na doorverwijzing naar de spoedeisende hulp), wordt het alcoholpromillage in het bloed gemeten. Een promillage van 3,1 of hoger verhoogt het risico op een black-out, en vanaf 4 promille is er een risico op bewusteloosheid en mogelijk coma.
Bloedonderzoek: Dit kan ook inzicht geven in andere waardes die wijzen op overmatig alcoholgebruik, zoals afwijkende leverwaarden of een verhoogd lactaatgehalte, wat vaak voorkomt bij overmatig drinken.
Stap 3: Gebruik van screening tools
Verschillende screeningsinstrumenten kunnen helpen om risicovol alcoholgebruik vroegtijdig op te sporen:
AUDIT-C (Alcohol Use Disorders Identification Test – Consumption): Dit korte screeningsinstrument helpt bij het identificeren van jongeren met risicovol alcoholgebruik en kan goede gesprekspunten bieden om het onderwerp verder te verkennen.
CAGE-vragenlijst: Hoewel minder specifiek voor jongeren, kan deze vragenlijst (met vragen zoals ‘Heeft u ooit gedacht dat u moest minderen met drinken?’) soms inzicht bieden.
Advies en voorlichting aan ouders en jongeren
Omdat comazuipen potentieel levensbedreigend is, kunnen huisartsen zowel jongeren als hun ouders informeren over de risico’s. Bespreek:
- De effecten van alcohol op de hersenontwikkeling, zeker bij jongeren onder de 18.
- Praktische adviezen voor jongeren over hoe zij zichzelf kunnen beschermen en hoe ze op feestjes met druk om te drinken kunnen omgaan.
- Het belang van een open gesprek tussen ouder en kind over de risico’s van overmatig alcoholgebruik.
Behandeling en nazorg bij alcoholvergiftiging
Indien een jongere met alcoholvergiftiging opgenomen is geweest, is het zinvol om tijdens de follow-up niet alleen de fysieke gezondheid, maar ook mogelijke psychosociale triggers te bespreken. Bij recidiverend probleemgedrag kan een doorverwijzing naar een verslavingsdeskundige nodig zijn.
Het kan bij comazuipen ook raadzaam zijn om met de jongere (en indien nodig de ouders) een preventief plan op te stellen. Bespreek mogelijkheden voor gesprekken met een psycholoog of maatschappelijk werker en bied aanvullende informatie over de risico’s van herhaald binge drinken.
