Marjan Hulshof komt het vaker tegen tijdens de trainingen die ze geeft. Zorgverleners die het helemaal hebben opgegeven om patiënten te bewegen om hun leefstijl te veranderen. Dat heeft geen zin, je kunt deze mensen toch niet veranderen, is dan de gedachte. En dat is jammer, vindt ze. Want met een andere benadering en communicatie, kunnen ze patiënten wel een zetje in de goede richting geven.
Praktijk lastig
Er zijn genoeg boeken en trainingen over motiverende gespreksvoering en theorieën over gedragsverandering. Veel zorgverleners zijn daar ook van op de hoogte, hebben soms zelfs zo’n training gevolgd. Maar de kennis in de praktijk toepassen, is vaak lastig. Zeker omdat er in spreekkamer meestal niet meer tijd is voor de patiënt dan hoogstens een kwartier.
Begin weerstand
Dat is ook de ervaring van cardioloog Tamara Aipassa die een opleiding tot leefstijlcoach volgde om haar patiënten meer te begeleiden naar een gezonde leefstijl. ‘Ik dacht dat ik veel informatie over gezonde voeding en vitamines zou krijgen. Maar het ging vooral over coaching en communicatietechnieken. Daarbij schoot ik in het begin flink in de weerstand. Want ik vond dat dat allemaal niet kon in de tien minuten die wij in de spreekkamer voor de patiënt hebben.’
Uitgeschreven casussen
Gaandeweg de opleiding zag Aipassa dat ze juist met coachende gesprekstechnieken veel kon bereiken in die paar minuten. Omdat ze deze kennis ook toegankelijk wilde maken voor collega’s die geen hele opleiding volgen, besloot ze om samen met Hulshof een boek erover te schrijven. Het boek moest vooral praktisch zijn met voorbeelden die je makkelijk kunt toepassen. Dat resulteerde in een boek met tien uitgeschreven herkenbare casussen. Zoals De ontkenner tegen de huisarts. En De vasthouder tegen de praktijkondersteuner. In korte interviews geven de zorgverleners aan hoe ze te werk gaan en obstakels overwinnen.
Geen passieve rol
In alle casussen komt naar voren dat het belangrijk is om het initiatief en de verantwoordelijkheid bij de patiënt te laten en als zorgverlener niet met een vingertje te zwaaien. Hulshof geeft een voorbeeld. Vraag niet aan de patiënt: ‘Wat kan ik voor je doen?’ maar ‘Waar wilt u het over hebben?’ als hij de spreekkamer binnenkomt. ‘Bij het eerste voorbeeld wordt de patiënt meteen in een passieve rol gezet’ licht ze toe. ‘De kans op een effectief gesprek wordt daarmee veel kleiner.’
Bloedhekel
Een ander advies is om de patiënt eerst toestemming te vragen om bijvoorbeeld over rookgedrag of gewicht te beginnen. Vraag je die commitment niet en vertel je de patiënt alleen dat hij bijvoorbeeld moet afvallen, dan kom je al snel in een ‘ja maar’ discussie terecht. Aipassa: ‘Die patiënten weten zelf ook wel dat ze te zwaar zijn. Of dat stoppen met roken beter is. Maar als mensen ergens een bloedhekel aan hebben, is van een ander horen wat ze zouden moeten doen.’
