Patiënten met de ziekte van Alzheimer ervaren vaak problemen in het herkennen van geluiden uit de omgeving. Deze stoornis, bekend als auditieve agnosie voor omgevingsgeluiden, is het gevolg van centrale auditieve disfunctie. In tegenstelling tot afasie of perifere gehoorstoornissen, is deze aandoening specifiek gelinkt aan de verwerking van geluid in de hersenen. De klinische gevolgen hiervan zijn tot nu toe onderbelicht gebleven.
Doel van het onderzoek
Het doel van het beschreven onderzoek was om inzicht te verkrijgen in de invloed van auditieve agnosie op het dagelijks leven van thuiswonende mensen met Alzheimer. Daarnaast werd nagegaan in hoeverre ongekende gehoorproblemen hierin een rol spelen.
Onderzoeksmethoden
De studie betrof 34 mensen met Alzheimer, woonachtig in de thuissituatie, met een gemiddelde MMSE-score van 21,9. Bij hen werd een combinatie van meetinstrumenten ingezet:
- Een test voor geluidsherkenning en benoeming.
- De EESAA-vragenlijst, gericht op het dagelijks ervaren van omgevingsgeluiden.
- De ADQRL-schaal, een meetinstrument voor kwaliteit van leven.
- Audiometrisch onderzoek, inclusief spraak- en toonhoogtemetingen.
Belangrijkste bevindingen
Prevalentie van auditieve agnosie
Bij 57% van de deelnemers werden aanwijzingen gevonden voor auditieve agnosie. Dit wijst op een relatief hoge prevalentie van deze stoornis binnen deze doelgroep.
Niet-herkende gehoorverlies
Bij 47% van de deelnemers werd gehoorverlies vastgesteld dat voor hen een indicatie voor een hoortoestel vormde, zonder dat zij hier zelf van op de hoogte waren. Dit benadrukt de beperkte betrouwbaarheid van zelfrapportage bij gehoorproblemen binnen deze patiëntengroep.
Invloed op het dagelijks functioneren
Hoewel beide factoren – auditieve agnosie en gehoorverlies – elkaar niet lijken te beïnvloeden, dragen zij samen bij aan functionele beperkingen in het dagelijks leven. Opvallend was echter dat deze beperkingen nauwelijks terugkwamen in de gemeten kwaliteit van leven. Dit kan deels verklaard worden doordat veel deelnemers in een beschermde leefomgeving verbleven en sommigen zich niet bewust waren van hun beperkingen (anosognosie).
Relevantie voor de eerstelijnszorg
Diagnostische aandachtspunten
Het onderzoek onderstreept dat gehoorproblemen bij Alzheimer vaak onopgemerkt blijven. Omdat patiënten gehoorverlies zelden spontaan melden, is actieve screening aangewezen. Daarbij verdient auditieve agnosie specifieke aandacht, omdat het een verklaring kan bieden voor afnemend functioneren die niet altijd zichtbaar is in standaardmetingen.
Aanbevelingen
Het verdient aanbeveling om, waar mogelijk, gehooronderzoek vroegtijdig in te zetten, bij voorkeur al in het prodromale stadium van Alzheimer. Dit sluit aan bij resultaten uit grootschalige studies die suggereren dat interventies gericht op het gehoor mogelijk bijdragen aan het afremmen van cognitieve achteruitgang.
Tot slot
Auditieve agnosie voor omgevingsgeluiden komt vaak voor bij mensen met Alzheimer en blijft in veel gevallen onopgemerkt. Ondanks een ogenschijnlijk beperkte invloed op gerapporteerde kwaliteit van leven, heeft het wel degelijk effect op het dagelijks functioneren. Huisartsen spelen een belangrijke rol in het tijdig herkennen van zowel auditieve agnosie als niet-herkende gehoorstoornissen, om zo bij te dragen aan passende begeleiding en ondersteuning. Verdere langetermijnstudies zijn wenselijk om het potentieel van gehoorrevalidatie in deze populatie beter te begrijpen.
