Torticollis is een unilaterale scheefstand van het hoofd door verkorting van de m. sternocleidomastoideus. De precieze oorzaak is onbekend, maar er is fibrose die ook bilateraal kan voorkomen. Secundaire torticollis is scheefstand die later ontstaat; hierbij speelt spierverkorting meestal geen rol.
Klacht
Een torticollis als gevolg van een verkorte m. sternocleidomastoideus wordt bij een kind meestal in de eerste twee levensmaanden opgemerkt. Het hoofd wordt scheef gehouden.
Incidentie
De incidentie van torticollis is onder meer afhankelijk van de ligging tijdens zwangerschap en baring. Gemiddeld is de incidentie ongeveer 2%; bij kinderen geboren in stuitligging is deze hoger. Voorts is torticollis zwak geassocieerd met heupdysplasie.
Anamnese en lichamelijk onderzoek
De scheefstand van het hoofd presenteert zich meestal in de eerste twee levensmaanden. Er is vaak een zwelling in de verkorte m. sternocleidomastoideus voelbaar die na een halfjaar meestal weer is verdwenen. Verder is er een actieve en passieve rotatiebeperking van het hoofd met een voorkeurshouding. Vaak is ook gezichtsasymmetrie zichtbaar.
Aanvullend onderzoek
Bij twijfel over de diagnose kan echografisch onderzoek worden gedaan. Heupdysplasie komt relatief wat meer voor bij kinderen met torticollis. Daarom wordt beeldvormend onderzoek naar heupdysplasie op de leeftijd van 3 maanden geadviseerd.
Differentiaaldiagnose
Indien de scheefstand van het hoofd niet wordt veroorzaakt door spierverkorting, wordt naar andere oorzaken gezocht zoals wervelafwijkingen, ontstekingen in het hoofd-halsgebied en neurologische afwijkingen. Röntgenonderzoek van de nek kan congenitale wervelafwijkingen als oorzaak van de scheefstand uitsluiten.
Therapie
Meer dan 90% van de kinderen met torticollis geneest zonder behandeling. Vaak wordt aangeraden de bewegingen van de nek passief en actief te oefenen, eventueel onder begeleiding van een fysiotherapeut. Een gunstig effect van oefening is echter niet bewezen. Het bed wordt vaak zo geplaatst dat het kind gestimuleerd wordt naar de moeilijke zijde te kijken. Chirurgie is geïndiceerd indien torticollis na het eerste levensjaar persisteert of bij ernstige dan wel toenemende asymmetrie van het gelaat.
Prognose en complicaties
Gezichtsasymmetrie verdwijnt meestal niet helemaal. Zonder chirurgische behandeling neemt de gezichtsasymmetrie vaak toe.
Uit: Bijblijven
Beeld: Fotolia
