Ontdek de verbanden tussen peripartum mentale gezondheid en multiple sclerose (MS). Lees meer over prevalentie, risicoperiodes en de rol van de huisarts bij preventie en behandeling.
Peripartum stemmings- en angststoornissen zijn de meest voorkomende vormen van maternale morbiditeit. Hoewel de mentale gezondheid tijdens en na de zwangerschap uitgebreid is onderzocht in de algemene populatie, is er weinig bekend over hoe deze aandoeningen zich manifesteren bij moeders met multiple sclerose (MS). Deze doelgroep vraagt om specifieke aandacht vanwege de complexe interactie tussen neurologische en mentale gezondheid.
Dit artikel bespreekt recente bevindingen over de prevalentie en incidentie van peripartum mentale gezondheidsproblemen bij moeders met MS. Daarnaast kijken we naar de rol van de huisarts in consultatie, diagnose en behandeling.
Mentale gezondheid en MS: een overzicht
Incidentie en prevalentie
Uit een recente cohortstudie in Ontario, Canada, blijkt dat moeders met MS een verhoogd risico hebben op peripartum mentale aandoeningen vergeleken met vrouwen zonder MS. Tijdens de prenatale periode kreeg 8,4% van de moeders met MS een nieuwe diagnose van een mentale aandoening. In het eerste jaar na de bevalling liep dit percentage op tot 14,2%. Angst en depressie waren de meest voorkomende stoornissen.
In vergelijking met vrouwen zonder MS hadden moeders met MS een 1,26 keer hogere kans op mentale aandoeningen tijdens de zwangerschap en een 1,33 keer hogere kans in het eerste postpartum jaar. Bijna 42% van de moeders met MS had al een bestaande mentale aandoening tijdens de zwangerschap, wat steeg naar 50,3% in het eerste jaar na de bevalling.
Specifieke mentale aandoeningen
Behalve angst en depressie waren ook bipolaire stoornissen, psychoses en middelengebruikstoornissen vaker aanwezig bij moeders met MS. Zelfmoordpogingen waren niet significant verhoogd in deze groep. Het verhoogde risico benadrukt de noodzaak van vroege interventie.
Risicoperiodes: prenataal en postpartum
De postpartum periode, vooral het eerste jaar, bleek een kritieke fase te zijn voor mentale gezondheid bij moeders met MS. Dit kan samenhangen met hormonale schommelingen, de fysieke belasting van de bevalling en de stress van het moederschap, gecombineerd met de uitdagingen van het leven met MS.
De rol van de huisarts
Consult en anamnese
Een uitgebreid consult bij moeders met MS die zwanger zijn of willen worden, is essentieel. De huisarts moet niet alleen letten op neurologische symptomen, maar ook gericht vragen naar eerdere psychische klachten en de invloed van MS op het dagelijks leven. Het bespreekbaar maken van mentale gezondheid kan stigmatisering verminderen en tijdige hulp bevorderen.
Diagnose en behandeling
Voor een adequate diagnose kan de huisarts gebruikmaken van screeningsinstrumenten zoals de Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS). Indien nodig kan doorverwijzing naar een psycholoog, psychiater of revalidatiearts overwogen worden.
Behandeling kan bestaan uit:
- Medicatie: In overleg met specialisten kan medicatie zoals antidepressiva worden voorgeschreven. Hierbij moet rekening worden gehouden met de veiligheid tijdens zwangerschap en borstvoeding.
- Leefstijladvies: Stressmanagement, gezonde voeding en voldoende beweging kunnen bijdragen aan een betere mentale en fysieke gezondheid.
- Psychologische ondersteuning: Cognitieve gedragstherapie (CGT) en mindfulness zijn bewezen effectieve behandelmethoden voor angst en depressie.
Preventieve maatregelen
Huisartsen kunnen een belangrijke rol spelen in het voorkomen van mentale gezondheidsproblemen bij moeders met MS. Voorlichting over risicofactoren, het opstellen van een persoonlijk zorgplan en regelmatige controles kunnen bijdragen aan een betere uitkomst voor moeder en kind.
Veelgestelde vragen
1. Hoe kan ik mentale gezondheidsproblemen bij zwangere vrouwen met MS vroegtijdig herkennen? Let op signalen zoals stemmingswisselingen, vermoeidheid, slaapproblemen en terugtrekking uit sociale contacten. Gebruik screeningsvragenlijsten zoals de EPDS om problemen in een vroeg stadium te signaleren.
2. Is medicatie tegen angst of depressie veilig tijdens zwangerschap en borstvoeding? Veel antidepressiva kunnen veilig worden gebruikt tijdens de zwangerschap en borstvoeding, maar het is belangrijk om elk geval individueel te beoordelen. Overleg met een specialist is hierbij essentieel.
3. Hoe vaak moet ik vrouwen met MS tijdens en na de zwangerschap controleren op mentale gezondheid? Regelmatige controles tijdens de zwangerschap en in het eerste jaar postpartum zijn aan te raden. De frequentie kan variëren afhankelijk van de mentale gezondheid van de patiënte en de aanwezigheid van risicofactoren.
