Wat verstaan we onder persoonsgerichte zorg?
Persoonsgerichte zorg draait om het afstemmen van medische zorg op de voorkeuren, leefstijl, waarden en omstandigheden van de individuele patiënt. Anders dan bij een puur ziektegerichte benadering, richt persoonsgerichte zorg zich niet alleen op de aandoening, maar ook op de mens erachter. Binnen de huisartsgeneeskunde krijgt deze aanpak steeds meer aandacht, mede door de langdurige relatie tussen huisarts en patiënt.
De Wereldorganisatie van Huisartsen (WONCA) benadrukt persoonsgerichte zorg als kernwaarde. In de praktijk betekent dit: meer tijd voor consulten, gezamenlijke besluitvorming, en ruimte voor het bespreken van psychosociale factoren en leefstijlinvloeden. Toch blijkt het toepassen van persoonsgerichte zorg in de dagelijkse praktijk niet vanzelfsprekend.
Het PACE GP/FP-onderzoek: een breed Europees perspectief
Het PACE GP/FP-onderzoek is opgezet om beter te begrijpen hoe huisartsen in 24 Europese landen aankijken tegen persoonsgerichte zorg, en welke elementen de implementatie bevorderen of juist belemmeren. De studie is een samenwerking van het Europese kwaliteitsnetwerk EQuiP en de EGPRN.
Wat belemmert persoonsgerichte zorg in de praktijk?
De implementatie van persoonsgerichte zorg blijkt in veel landen te stuiten op vergelijkbare problemen. De voornaamste obstakels zijn:
Tijdgebrek en werkdruk
Huisartsen geven aan dat de combinatie van hoge werkdruk en beperkte consulttijd persoonsgerichte zorg in de weg staat. Bij consulten waarin meerdere klachten aan bod komen, blijft weinig ruimte voor het bespreken van contextuele of emotionele aspecten.
Opleiding en professionele houding
De focus van medische opleidingen ligt nog vaak op het biomedisch model, wat het ontwikkelen van persoonsgerichte vaardigheden bemoeilijkt. Daarnaast spelen professionele normen en gewoontes een rol, zoals de voorkeur voor een directieve aanpak of beperkte aandacht voor gedeelde besluitvorming.
Organisatorische factoren
In veel praktijken ontbreekt de structurele ondersteuning om persoonsgerichte zorg goed te integreren. Denk hierbij aan het ontbreken van interdisciplinaire samenwerking, onvoldoende tijd voor overleg, en beperkte inzet van e-health als ondersteunend instrument.
Factoren die persoonsgerichte zorg bevorderen
Ondanks de genoemde belemmeringen zijn er ook duidelijke stimulansen die persoonsgerichte zorg in de praktijk mogelijk maken.
Samenwerking en teamoverleg
Een goed georganiseerde praktijk met ruimte voor overleg tussen zorgverleners maakt het makkelijker om de zorg af te stemmen op de situatie van de patiënt. Ook het betrekken van praktijkondersteuners, POH-GGZ of andere disciplines blijkt ondersteunend.
Scholing en bewustwording
Huisartsen die training hebben gevolgd in communicatie of gedeelde besluitvorming, scoren hoger op persoonsgerichte houding. Door bewustwording van het belang van persoonsgerichte zorg én het aanleren van praktische vaardigheden kan de toepassing ervan verbeteren.
Digitale ondersteuning
E-health-toepassingen kunnen consultvoorbereiding en nazorg vergemakkelijken, mits goed geïntegreerd in het zorgproces. Digitale zelfmanagementhulpmiddelen kunnen patiënten actiever betrekken bij hun behandeling.
Verband met werkgerelateerde stress
Uit de voorlopige gegevens van het PACE GP/FP-onderzoek blijkt dat er een verband is tussen werkgerelateerde stress en de mate waarin huisartsen persoonsgerichte zorg toepassen. Hogere stressniveaus lijken samen te hangen met een meer ziektegerichte werkwijze. Vermindering van werkdruk en administratieve lasten kan dus indirect bijdragen aan een patiëntgerichtere aanpak.
Europese verschillen in implementatie
De mate waarin persoonsgerichte zorg wordt toegepast, verschilt sterk tussen Europese landen. In landen als het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Nederland is persoonsgerichte zorg sterker ingebed in het zorgsysteem. In andere landen, zoals Hongarije en Servië, spelen structurele belemmeringen zoals beperkte opleidingsmogelijkheden en hoge werkdruk een grotere rol. Deze verschillen onderstrepen het belang van contextspecifieke oplossingen.
Gegevensverzameling en analyse
De gegevens worden anoniem verzameld en opgeslagen op de servers van de Universiteit van Zagreb. Statistische analyse gebeurt met behulp van SPSS. Door de omvang en opzet van het onderzoek is het mogelijk om relaties te leggen tussen praktijkkenmerken, ervaren werkdruk en houding ten opzichte van persoonsgerichte zorg. Hoewel het om een dwarsdoorsnede-onderzoek gaat, biedt het waardevolle inzichten die aanknopingspunten kunnen bieden voor beleid en bijscholing.
Veelgestelde vragen
1. Hoe kan ik als huisarts persoonsgerichte zorg integreren zonder mijn consultduur te verlengen?
Begin met kleine aanpassingen, zoals gerichte vragen over het dagelijks leven van de patiënt en gedeelde besluitvorming bij de keuze voor behandeling. Ook het inzetten van praktijkondersteuners kan de ruimte bieden om breder naar de patiënt te kijken.
2. Welke rol speelt medische nascholing in het versterken van persoonsgerichte zorg?
Nascholing gericht op communicatievaardigheden, gedeelde besluitvorming en omgaan met psychosociale problematiek blijkt samen te hangen met een meer persoonsgerichte benadering. Het volgen van deze scholing kan bijdragen aan meer patiëntbetrokkenheid en therapietrouw.
3. Hoe kan ik omgaan met belemmeringen zoals werkdruk en beperkte ondersteuning?
Overweeg om binnen de praktijk werkprocessen te herzien, zoals taakdelegatie aan POH’s en betere inzet van e-health. Daarnaast kan overleg met collega’s of deelname aan intervisiegroepen helpen om ervaringen en oplossingen uit te wisselen.
