Voldoende rust nemen, genoeg water drinken en paracetamol slikken. Dat zijn de drie adviezen die mensen met een migratieachtergrond meestal krijgen als ze naar de huisarts gaan, volgens Yordi Lassooy Tekle, onder meer tolk, trainer en adviseur op het gebied van diversiteit, migratie en integratie. De huisarts heeft dan geconcludeerd dat er niks ernstigs aan de hand is. In sommige gevallen is er echter sprake van miscommunicatie en worden de serieuze klachten die de patiënt wel degelijk heeft over het hoofd gezien. ‘Dat komt meestal omdat de zorgverlener en de patiënt elkaar niet goed hebben begrepen door de taal- en de culturele barrière’ meent Lassooy Tekle. ‘Het gevolg is dat de patiënt blijft terugkomen met klachten. Of juist zorgmijdend wordt omdat hij zich niet serieus genomen voelt.’
Traumatiserend
Het belang van taal in de zorg, elkaar volledig kunnen verstaan en begrijpen, wordt onderschat, vindt Lassooy Tekle. ‘Het gaat om jouw gezondheid, niemand anders kan exact vertellen hoe jij dat beleeft.’ Het kan zelfs traumatiserend zijn als je zorg krijgt en de taal van de zorgverleners niet (goed) begrijpt. Als voorbeeld noemt Lassooy Tekle een jong hoogzwanger meisje, asielzoeker, dat in een ziekenhuis ging bevallen. Artsen probeerden met haar te praten via een vertaalapp maar die gaf een andere betekenis aan hun woorden. ‘Het kan enorm beangstigend zijn als je in een omgeving verkeert waar niemand je taal spreekt. Ik spreek haar taal wel, heb al mijn afspraken afgezegd en ben de hele tijd bij haar gebleven.’
Inaccurate vertalingen
Wat nu vaak gebeurt, is dat huisartsen familieleden of kinderen vragen om te vertalen voor de patiënt. Of ze maken gebruik van (inaccurate) vertaalapps. Bovendien zullen kinderen of familieleden de informatie nooit helemaal volledig of goed vertalen, volgens Lassooy Tekle. ‘Vanwege te weinig woordenschat, verlegenheid of omdat de culturele context dat niet toelaat. In veel niet -westerse culturen zijn mensen minder direct en wordt niet meteen tegen je gezegd dat je ziek bent’ licht ze toe. ‘Vaak wordt dat eerst met de familie besproken. Dat gebeurt niet alleen als het om een levensbedreigende ziekte gaat maar geldt ook voor minder ernstige gezondheidsklachten.’
Vergoeding tolk
Lassooy Tekle pleit ervoor dat (huis)artsen vaker gebruik maken van een professionele tolk in dit soort situaties. Dat kost wat meer tijd maar als patiënten vervolgens blijven terugkomen met klachten is dat nog tijdrovender voor de arts. ‘Veel huisartsen weten niet dat deze tolken door achterstandwijkfondsen vergoed worden. Deze mensen weten precies wat ze wel en niet moeten vertalen en op welke manier ze dat moeten doen.’ Het beste is om van te voren een tolk te reserveren omdat de kans bestaat dat er anders niemand beschikbaar is in de juiste taal, adviseert ze. En af te stemmen waar het gesprek over gaat zodat de tolk goed kan aansluiten bij het gesprek.
Andere misverstanden
Een tolk inzetten tijdens een consult is een eerste goede stap. Maar Lassooy Tekle zou het liefst zien dat er zogenaamde cultural mediators aanwezig zijn bij dit soort gesprekken. ‘Dat zijn bruggenbouwers, sleutelfiguren die niet alleen kunnen vertalen maar ook context en toelichting kunnen geven aan zowel de arts als de patiënt.’ Wat bijvoorbeeld vaker misgaat en waarbij cultural mediators bij kunnen helpen, is dat de huisarts verwacht dat patiënten zelf vertellen welke klachten ze hebben. Terwijl mensen uit andere culturen afwachtender kunnen zijn en ervan uit gaan dat de huisarts veel vragen zal stellen. Lassooy Tekle: ‘Dan is er een taal- en een culturele barrière. Als de huisarts geen duidelijke vragen kan stellen, voelt de patiënt zich niet gehoord en zal hij weer terugkomen op het spreekuur.’
Diverse organisaties, zoals Pharos en Migration IC, zijn bezig met het trainen van cultural mediators. Lassooy Tekle is er zelf ook een. De inzet van cultural mediators wordt nu nog niet vergoeding.
Bekijk ook de mogelijkheden voor het inschakelen van een tolk via zoschakeltueentolkin.nl
Tijdens het congres Cultuursensitieve zorg op vrijdag 7 juni 2024 verzorgt Yordi Lassooy Tekle een sessie over spraakverwarring in de spreekkamer. Tijdens dit congres leer je over spraakverwarring, cultuursensitief communiceren en zorg voor ongedocumenteerde mensen.
Geschreven door Sigrid Starremans.
