Definitie
De denitie van hemospermie of hematospermie (bloederig sperma) ligt besloten in het woord: bloed in het ejaculaat.
Etiologie/pathogenese
Hemospermie komt bij geslachtsrijpe mannen van alle leeftijden voor. Bij 15% van de patiënten is het eenmalig. De meeste patiënten maken meerdere episoden mee, bij enkelen blijft de klacht jaren recidiveren. Een grote verscheidenheid aan urogenitale afwijkingen wordt als oorzaak aangegeven, zoals prostatitis, urethritis posterior of vesiculitis seminalis. In een derde van alle gevallen worden een bacterie gekweekt. Minder frequente oorzaken zijn neoplasmata, zoals prostaatcarcinoom en carcinoom van de vesiculae seminalis. Traumata (prostatectomie), vaatanomalieën van de urethra, urethrastrictuur, tuberculose en schistosomiasis zijn zeldzame oorzaken van bloederig
sperma. Meestal kan geen oorzaak voor hemospermie worden gevonden. Men spreekt dan van ‘incidentele hemospermie e causa ignota’. Dit is een zelimiterende aandoening.
In een screeningsonderzoek naar prostaatcarcinoom onder mannen > 50 jaar (of > 40 jaar indien met een belaste familieanamnese voor prostaatcarcinoom) bleek dat 13,7 % van de mannen met hemospermie een prostaatcarcinoom had versus 6,5 % in de gehele gescreende populatie.
Epidemiologie
Bij 0,5 % van de mannen > 40 jaar is hemospermie gemeld []. De huisarts registreert de klacht waarschijnlijk als Y29 (andere symptomen/klachten geslachtsorganen man). Grof geschat is de incidentie in de huisartsenpraktijk 0,42 per 1.000 patiënten per jaar; de huisarts met een normpraktijk zal gemiddeld 1 patiënt per jaar op het spreekuur krijgen.
Waarmee komt de patiënt?
Patiënten consulteren hun huisarts met klachten van bloederig of rood sperma. Bij 40 % is dit de enige klacht. De overige 60 % heeft bijkomende klachten, zoals branderige mictie, pijn bij het orgasme, problemen bij het urineren (vaak, weinig, nadruppelen) en bloed in de urine. Hemospermie is voor veel patiënten een alarmerend fenomeen, dat ongerustheid en veel vragen kan oproepen, vooral met betrekking tot kwaadaardigheid en (geslachts)ziekten.
Onderzoek
Bij inspectie van de urethramond let men op secreet uit de urethra en of er lokaal afwijkingen zijn. Bij palpatie gaat het om abnormale weerstanden in het scrotum, het ‘balgevoel’ en palpabele klieren in de liesstreek. Bij rectaal toucher wordt de prostaat beoordeeld op omvang, consistentie, mediane sulcus en pijnlijkheid.
Op indicatie kan aanvullend onderzoek verricht worden, zoals beoordeling van een urinesediment, sperma-analyse van een direct nat preparaat (erytrocyten en leukocyten), bloedonderzoek (PSA) en urine- en/of spermakweek.
Hoewel de literatuur melding maakt van maligniteiten als oorzaak van hemospermie, is de kans daarop bij mannen < 40 jaar vrijwel nihil.
Lees meer over deze kwaal (anamnese en beleid) in Kleine Kwalen Online >>
Kleine Kwalen Online bevat diagnostiek en behandeling van ruim 400 veelvoorkomende kleine kwalen in de huisartsenpraktijk. Meer informatie over de toegang >>
Uit: Kleine Kwalen Online
Beeld: © alex-mit / Getty Images / iStock
