In 2023 verstrekten openbare apotheken in Nederland bijna 39.000 keer cannabinoïden, een daling van 5% ten opzichte van het voorgaande jaar. Ondanks deze afname stegen de totale kosten met 9% naar € 4,6 miljoen. Dit komt door de introductie van het nieuwe medicijn Epidyolex, volgens gegevens van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK).
Wat zijn cannabinoïden?
Cannabinoïden zijn actieve stoffen in cannabis, met als meest bekende varianten dronabinol (THC) en cannabidiol (CBD). Deze stoffen zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, waaronder ongeregistreerde producten zoals cannabisflos en -olie. Olie heeft het voordeel dat het gemakkelijk te doseren is, omdat het niet eerst bewerkt hoeft te worden voor gebruik. Deze ongeregistreerde vormen van medicinale cannabis worden echter niet vergoed door de zorgverzekering en worden gebruikt voor diverse indicaties zoals chronische pijn, epilepsie en spasticiteit.
Wanneer een arts of specialist cannabis voorschrijft voor medische doeleinden, spreken we van medicinale cannabis. De toepassing van cannabinoïden is breed en wordt vaak gezien als een aanvullende behandeling bij complexe en langdurige aandoeningen.
De introductie van Epidyolex: een gamechanger in de behandeling van epilepsie
Sinds 1 december 2022 is Epidyolex, een geregistreerd geneesmiddel dat uitsluitend cannabidiol bevat, beschikbaar in Nederland. Dit middel wordt onder specifieke voorwaarden vergoed en is bedoeld als aanvullende behandeling voor twee ernstige vormen van epilepsie. De introductie van Epidyolex heeft geleid tot een toename in het aantal verstrekkingen aan jongeren tussen de 0 en 20 jaar. In 2023 werd 85% van alle Epidyolex-verstrekkingen gedaan aan patiënten in deze leeftijdsgroep.
Hoewel het totale aantal verstrekkingen van medicinale cannabis in 2023 verder daalde, nam het gebruik van Epidyolex in deze jonge doelgroep juist toe. Dit wijst op een verschuiving in de medische toepassing van cannabinoïden, vooral onder jongere patiënten met complexe epileptische aandoeningen.
Kosten en verstrekkingen: een paradoxale ontwikkeling
In 2023 ontvingen ongeveer 7.300 mensen cannabinoïden, wat neerkomt op een daling van 7% ten opzichte van 2022, toen ongeveer 7.900 mensen deze middelen kregen voorgeschreven. Dit betekende dat het aantal verstrekkingen voor het zesde opeenvolgende jaar daalde, van bijna 41.000 in 2022 naar bijna 39.000 in 2023, een afname van 5%.
Tegen de trend van dalende verstrekkingen in, stegen de totale kosten van cannabinoïden juist met 9%, wat neerkomt op een stijging van bijna € 400.000. Deze kostenstijging is volledig toe te schrijven aan Epidyolex. De gemiddelde kosten per verstrekking van medicinale cannabis bedragen ongeveer € 100, terwijl een verstrekking van Epidyolex maar liefst € 1800 kost. Epidyolex valt echter onder een financieel arrangement van de overheid, wat betekent dat de daadwerkelijke prijs voor patiënten lager ligt.
De toekomst van medicinale cannabis in Nederland
De daling in het aantal verstrekkingen van medicinale cannabis lijkt een trend te zijn die zich al enkele jaren voortzet. De introductie van Epidyolex heeft echter laten zien dat er binnen specifieke patiëntengroepen, zoals jonge mensen met epilepsie, nog steeds een aanzienlijke behoefte is aan cannabinoïden. De kostenstijging die dit met zich meebrengt, werpt vragen op over de toekomstige financiering en beschikbaarheid van dergelijke behandelingen.
In een landschap waar zowel de medische toepassing als de wet- en regelgeving rondom cannabis voortdurend in beweging zijn, blijft het cruciaal om de balans te vinden tussen toegankelijkheid voor patiënten en de beheersbaarheid van de kosten. Terwijl het gebruik van traditionele vormen van medicinale cannabis afneemt, lijkt de opkomst van nieuwe, gespecialiseerde medicijnen zoals Epidyolex de toekomst te bepalen. Deze ontwikkeling onderstreept de noodzaak voor voortdurende evaluatie en aanpassing van het beleid om patiënten de best mogelijke zorg te blijven bieden.
