Toename van cannabisgebruik en mogelijke gevolgen voor de hersenen
Hoewel het gebruik van tabak afneemt, stijgt het gebruik van cannabis onder volwassenen in de leeftijd van 35 tot 50 jaar. In de Verenigde Staten meldde 28% van deze leeftijdsgroep in 2022 cannabis te hebben gebruikt in het voorgaande jaar, tegenover 13% tien jaar eerder. Tegelijkertijd groeit de wetenschappelijke bezorgdheid over de langetermijneffecten van zwaar cannabisgebruik op de hersengezondheid.
Nieuwe inzichten uit grootschalig onderzoek
Een recent Canadees cohortonderzoek, gepubliceerd in JAMA Neurology, onderzocht meer dan zes miljoen personen van 45 jaar en ouder die bij aanvang geen dementie hadden. Gedurende de onderzoeksperiode van 2008 tot 2021 bleek dat personen die ziekenhuiszorg nodig hadden vanwege cannabisgebruik een tot bijna vier keer grotere kans hadden om binnen vijf jaar een dementiediagnose te krijgen, vergeleken met de algemene bevolking.
Voor deze groep bedroeg het risico op dementie na vijf jaar 5%, tegen 1,3% in de algemene populatie. Na tien jaar liep dit op tot bijna 19%.
Cannabis en cognitieve achteruitgang: mogelijke verklaringen
Cannabisgebruik beïnvloedt cognitieve functies zoals geheugen, aandacht en besluitvorming. De werkzame stof tetrahydrocannabinol (THC) werkt in op hersengebieden zoals de hippocampus, die een belangrijke rol speelt in geheugenopslag. Langdurige blootstelling aan THC is in verband gebracht met afname van het hippocampusvolume en een verminderde dichtheid van grijze stof in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor executieve functies.
Ook kan cannabisgebruik de neuroplasticiteit aantasten, onder andere door verlaging van het gehalte van brain-derived neurotrophic factor (BDNF). Dit kan leiden tot verstoringen in de witte stof en een versnelde achteruitgang van de cognitieve reserve.
Andere risicomechanismen
- Vasculaire effecten: Verhoogde bloeddruk en een hoger risico op cerebrovasculaire aandoeningen zijn bekende risicofactoren voor dementie.
- Psychische gezondheid: Een hoger voorkomen van stemmingsstoornissen of psychotische symptomen onder zware cannabisgebruikers kan bijdragen aan cognitieve achteruitgang.
- Lichamelijke verwondingen: Intoxicatie verhoogt de kans op vallen en hoofdtrauma, wat op zijn beurt het risico op dementie vergroot.
Vergeleken met andere middelengebruik
De onderzoekers benadrukken dat het verhoogde risico na ziekenhuisopname door cannabisgebruik nog lager ligt dan bij alcoholmisbruik. Wel bleek uit het onderzoek dat gebruikers van cannabis vaker ook andere risicofactoren hebben, zoals tabaks- en alcoholgebruik, wat de interpretatie van de resultaten kan beïnvloeden.
Implicaties voor de praktijk
Hoewel het niet onomstotelijk vaststaat dat cannabis dementie veroorzaakt, duidt het onderzoek op een verband dat binnen de context van andere risicofactoren relevant is. Bij patiënten die cannabis gebruiken – met name intensief of langdurig – is het raadzaam alert te zijn op cognitieve veranderingen en het gebruik bespreekbaar te maken in het kader van breder risicomanagement.
