Voedingsintolerantie leidt tot uiteenlopende klachten. Leer hoe u als huisarts een nauwkeurige diagnose stelt en welke behandelingsopties beschikbaar zijn.
Wat is voedingsintolerantie?
Voedingsintolerantie is een overgevoeligheidsreactie van het lichaam op bepaalde voedingsmiddelen. In tegenstelling tot een voedselallergie, waarbij het immuunsysteem betrokken is, speelt het immuunsysteem bij een intolerantie geen rol. De klachten ontstaan doordat het lichaam moeite heeft met het verteren of verwerken van specifieke stoffen. Veelvoorkomende symptomen zijn maag-darmklachten, een opgeblazen gevoel, vermoeidheid en hoofdpijn.
Voedingsintolerantie kan zich op verschillende manieren manifesteren. Bekende voorbeelden zijn lactose-intolerantie en fructosemalabsorptie. Andere triggers zijn onder meer histamine, glutamaten en salicylaten.
Voedingsintolerantie versus voedselallergie
Een veelvoorkomend misverstand is de verwarring tussen een voedselallergie en een voedselintolerantie. Een voedselallergie is een immuunreactie waarbij IgE-antistoffen betrokken zijn. Dit kan leiden tot acute symptomen zoals zwelling, jeuk en anafylaxie. Voedingsintolerantie daarentegen heeft meestal een vertraagde reactie en betreft vooral het spijsverteringsstelsel.
Belangrijke verschillen:
- Voedselallergie: snelle reactie, immuunrespons, risico op anafylaxie.
- Voedingsintolerantie: vertraagde klachten, geen immuunrespons, spijsverteringsklachten.
Een nauwkeurige anamnese en gerichte diagnostiek zijn noodzakelijk om het onderscheid goed te kunnen maken.
Diagnostische aanpak bij voedingsintolerantie
1. Anamnese en observatie
Een uitgebreide anamnese is de eerste stap bij het vaststellen van een voedingsintolerantie. Belangrijke vragen die u als huisarts kunt stellen:
- Welke voedingsmiddelen veroorzaken klachten?
- Wat is de tijdsduur tussen consumptie en klachten?
- Zijn er andere allergieën of spijsverteringsproblemen bekend?
- Hoe reageren de klachten op aanpassingen in het dieet?
2. Voedingsdagboek
Een voedingsdagboek kan inzicht geven in verbanden tussen voeding en klachten. Patiënten noteren gedurende twee tot vier weken hun eetpatroon en symptomen. Dit helpt bij het identificeren van mogelijke problematische voedingsstoffen.
3. Eliminatie-provocatie dieet
Het eliminatie-provocatie dieet is een effectieve methode om voedingsintoleranties vast te stellen. Hierbij worden verdachte voedingsmiddelen gedurende een paar weken vermeden. Als de klachten afnemen, worden de voedingsmiddelen één voor één opnieuw geïntroduceerd om te beoordelen of deze de klachten opnieuw uitlokken.
4. Waterstofademtest
Bij een vermoeden van lactose-intolerantie of fructosemalabsorptie kan een waterstofademtest worden uitgevoerd. Een verhoogde waterstofproductie in de adem duidt op een fermentatieproces in de darmen als gevolg van slechte absorptie.
5. Laboratoriumonderzoek
Bloedtesten kunnen helpen om een allergie uit te sluiten, zoals het meten van IgE-antistoffen bij een voedselallergie. Voor voedingsintoleranties worden IgG-tests soms gebruikt, al blijft de klinische relevantie hiervan onderwerp van discussie.
Behandelingsopties bij voedingsintolerantie
1. Dieetaanpassingen
De primaire behandeling van voedingsintolerantie is dieetmanagement. Afhankelijk van de specifieke intolerantie kan de patiënt bepaalde voedingsmiddelen beperken of vermijden.
Voorbeelden:
- Lactose-intolerantie: vermijden van zuivel of gebruik van lactase-enzymen.
- Fructosemalabsorptie: beperken van voedingsmiddelen met een hoog fructosegehalte.
- Histamine-intolerantie: vermijden van histaminerijke voeding zoals oude kaas, rode wijn en gefermenteerde producten.
2. Enzymsupplementen
Bij bepaalde intoleranties, zoals lactose-intolerantie, kan het innemen van enzympreparaten helpen om symptomen te verminderen. Lactase-enzymen kunnen bijvoorbeeld helpen bij de vertering van lactose.
3. FODMAP-arm dieet
Bij patiënten met een prikkelbare darm (PDS) en voedingsintolerantie kan een FODMAP-arm dieet helpen. Dit dieet beperkt bepaalde koolhydraten die moeilijk verteerbaar zijn en fermentatie in de darmen kunnen veroorzaken.
4. Darmgezondheid optimaliseren
Een gezonde darmflora draagt bij aan een betere spijsvertering en opname van voedingsstoffen. Probiotica en vezelrijke voeding kunnen ondersteuning bieden bij patiënten met spijsverteringsklachten.
Veelgestelde vragen door huisartsen
1. Hoe onderscheid ik een voedingsintolerantie van een voedselallergie?
Een voedselallergie heeft een acute reactie en is IgE-gemedieerd, terwijl een voedingsintolerantie een vertraagde reactie heeft en vaak spijsverteringsklachten veroorzaakt. Een gedetailleerde anamnese en eventueel aanvullend onderzoek, zoals IgE-bloedtesten of een huidpriktest, kunnen helpen bij het onderscheid.
2. Welke testmethoden zijn het meest betrouwbaar voor voedingsintoleranties?
De meest betrouwbare methoden zijn het eliminatie-provocatie dieet en de waterstofademtest (voor lactose- en fructose-intolerantie). IgG-bloedtesten worden soms aangeboden, maar hun klinische relevantie is omstreden.
3. Hoe begeleid ik een patiënt met een vermoeden van voedingsintolerantie?
Start met een grondige anamnese en laat de patiënt een voedingsdagboek bijhouden. Overweeg een eliminatie-provocatie dieet en verwijs zo nodig naar een diëtist voor verdere begeleiding. Bij ernstige of aanhoudende klachten kan een gespecialiseerde test overwogen worden.
