Pica: Een zeldzame eetstoornis met grote gezondheidsrisico’s

Wat is de eetstoornis pica?

Pica is een aandoening waarbij mensen de dwangmatige neiging hebben om niet-eetbare dingen te consumeren. Dit kunnen objecten zijn zoals aarde, haar, munten of verf, maar ook rauw en onbewerkt voedsel. In tegenstelling tot andere eetstoornissen, zoals anorexia of boulimia, draait pica niet om gewichtsverlies. Mensen met pica eten naast deze niet-eetbare stoffen vaak ook regulier voedsel.

Pica kan zowel bij kinderen als volwassenen voorkomen. Hoewel het bij jonge kinderen normaal is om objecten in de mond te stoppen als onderdeel van hun ontwikkeling, wordt pica gediagnosticeerd als dit gedrag aanhoudt na de leeftijd van ongeveer 3 à 4 jaar. De eetstoornis komt ook voor bij zwangere vrouwen en mensen met een verstandelijke beperking of psychische stoornis.

Symptomen van pica

De symptomen van pica variëren per individu, maar de kern van de stoornis is het langdurig consumeren van niet-eetbare stoffen. Dit gedrag kan verschillende lichamelijke en psychische klachten veroorzaken.

Mogelijke symptomen

• Het minstens een maand lang eten van niet-eetbare materialen.
• Het onvermogen om te stoppen met het consumeren van deze stoffen.
• Maag- en darmproblemen als gevolg van het eten van schadelijke objecten.
• IJzertekort of bloedarmoede.
• Psychische problemen zoals angst of schaamte.

Een arts kan pica vermoeden op basis van gezondheidsproblemen die voortkomen uit het consumeren van schadelijke stoffen, zoals darmverstoppingen, vergiftiging of infecties.

Oorzaken van pica

De exacte oorzaak van pica is nog niet volledig vastgesteld, maar onderzoek wijst op verschillende mogelijke verklaringen. Vaak is het een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren.

Mogelijke oorzaken

• Ontwikkelingsstoornissen: Pica wordt vaker vastgesteld bij mensen met autisme of een verstandelijke beperking.
• Psychische factoren: Stress, angst en emotionele verwaarlozing kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van pica.
• Voedingsdeficiënties: Tekorten aan bepaalde voedingsstoffen, zoals ijzer of zink, worden in verband gebracht met pica.
• Culturele invloeden: In sommige culturen is het eten van klei of andere niet-eetbare stoffen een gebruik en wordt dit niet als eetstoornis gezien.
• Zwangerschap: Sommige zwangere vrouwen ontwikkelen pica, mogelijk door veranderde voedingsbehoeften of hormonale schommelingen.

Gevolgen van pica

Pica kan ernstige gevolgen hebben voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Afhankelijk van de geconsumeerde stoffen kunnen de gevolgen variëren van milde klachten tot levensbedreigende complicaties.

Mogelijke risico’s

• Maag- en darmproblemen: Niet-eetbare objecten kunnen leiden tot verstoppingen, perforaties of ontstekingen.
• Vergiftiging: Schadelijke stoffen zoals lood, verf of schoonmaakmiddelen kunnen giftig zijn en leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
• Infecties: Het eten van besmette stoffen, zoals aarde of uitwerpselen, kan leiden tot parasitaire infecties.
• Psychische belasting: Mensen met pica kunnen last krijgen van schaamte of sociale isolatie.

Diagnose van pica

De diagnose pica wordt gesteld op basis van specifieke criteria:

• Het eten van niet-eetbare stoffen gedurende ten minste een maand.
• Het gedrag is niet passend voor het ontwikkelingsniveau van de persoon.
• Het eetgedrag maakt geen deel uit van culturele of sociale gewoonten.
• Indien er een onderliggende psychische aandoening aanwezig is, moet het eetgedrag voldoende ernstig zijn om aparte aandacht te rechtvaardigen.

Differentiële diagnose is belangrijk, omdat pica onderscheiden moet worden van andere aandoeningen waarbij mensen bewust schadelijke objecten inslikken, zoals bij sommige persoonlijkheidsstoornissen.

Behandeling van pica

Er is geen standaardbehandeling voor pica, omdat de aanpak afhankelijk is van de onderliggende oorzaak. Een multidisciplinaire aanpak is vaak het meest effectief.

Mogelijke behandelmethoden

• Medische behandeling: Bij voedingsdeficiënties zoals ijzertekort kan suppletie nodig zijn.
• Gedragstherapie: Cognitieve gedragstherapie helpt patiënten om ongewenste gedragingen te herkennen en te veranderen.
• Psychologische begeleiding: Bij onderliggende psychische problemen, zoals stress of angst, kan psychologische hulp noodzakelijk zijn.
• Opleiding en begeleiding: Voor ouders en verzorgers van kinderen met pica kan educatie helpen bij het omgaan met deze aandoening.

Veelgestelde vragen

1. Hoe kan een huisarts pica herkennen bij een patiënt?

Pica kan moeilijk te herkennen zijn, vooral als de patiënt zich schaamt voor het gedrag en dit niet uit zichzelf meldt. Een huisarts kan letten op klachten zoals maag- en darmproblemen, ijzertekort of vergiftigingsverschijnselen. Vragen over eetgewoonten en een gedetailleerde anamnese kunnen helpen bij de diagnose.

2. Wat is het verschil tussen pica en andere eetstoornissen?

In tegenstelling tot anorexia of boulimia draait pica niet om gewichtsverlies of lichaamsbeeld. Patiënten met pica eten naast niet-eetbare stoffen vaak ook normaal voedsel. De aandoening wordt vaker geassocieerd met ontwikkelingsstoornissen en voedingsdeficiënties dan met de psychische kenmerken van andere eetstoornissen.

3. Welke behandelmogelijkheden zijn er voor pica in de eerstelijnszorg?

In de eerstelijnszorg kan een huisarts beginnen met het onderzoeken van mogelijke lichamelijke oorzaken, zoals ijzer- of zinktekorten. Daarnaast kan de huisarts verwijzen naar een specialist, zoals een psycholoog of diëtist. Bij ernstigere gevallen kan doorverwijzing naar een gespecialiseerde kliniek nodig zijn.