Slik zo min en zo kort mogelijk. Maar wel zo veel en zo lang als nodig is. Dat is het motto van psychiater Remke van Staveren. Ze werkt bij de ambulante specialistische ggz bij BuurtzorgT en is oprichter van de afbouwpoli van GGZ Noord Holland Noord. Psychofarmaca worden nu te vaak en te lang voorgeschreven, meent ze. Terwijl de bijwerkingen, zoals gewichtsverlies, afvlakking van gevoelens en verlies van libido, ernstig kunnen zijn.
Wat zouden veel huisartsen anders kunnen doen als het om het voorschrijven van psychofarmaca gaat?
Huisartsen zouden patiënten meteen kunnen vertellen dat het om een tijdelijk middel gaat. En dat patiënten contact kunnen opnemen als ze willen afbouwen.
Wat er nu vaak gebeurt, is dat de huisarts continu herhaalrecepten blijft uitschrijven en geen zicht meer heeft op de patiënt. Waarbij geen van tweeën aan de bel trekt. Terwijl in de richtlijn afbouwen van SSRI’s en SNRI’s duidelijk staat wanneer je bij welke psychische aandoening met afbouwen kunt beginnen.
Verder schrijven huisartsen in toenemende mate het antipsychoticum Quetiapine voor aan mensen met slaapklachten. Dat is begrijpelijk want huisartsen willen af van de verslavende benzodiazepines die heel veel worden voorgeschreven.
En het klopt dat je iemand met Quetiapine in een lage dosering fantastisch kan laten slapen. Maar wat veel artsen, ook psychiaters, niet weten, is dat dit middel ook in geringe doseringen nogal wat bijwerkingen heeft. Zoals een verhoging van het cholesterol, gewichtstoename, een verhoogde kans op diabetes en een hoge bloeddruk.
Wat moet je dan doen als een patiënt slaapklachten heeft?
We moeten van de pillen af als het om slaapproblemen gaat. We moeten meer toe naar meditatie en mindfulness. Of naar cognitieve gedragstherapie bij slapeloosheid. Medicatie kan goed helpen. Maar je moet deze medicijnen niet langdurig voorschrijven. En dat gebeurt vaak wel.
Afbouwen is vaak niet makkelijk. Ook omdat er kans is op terugval.
Veel patiënten krijgen geen terugval maar last van ontwenningsverschijnselen, zoals koorts, rillingen, onwel zijn en hoofdpijn. Dat gebeurt al in de eerste dagen als je te snel afbouwt. Een terugval laat langer op zich wachten en betreft een terugkeer van de klachten die de patiënt al had. Zoals angst of depressie. Het is belangrijk dat de arts de patiënt hier goed over informeert.
Verder raad ik huisartsen af om Paroxetine (Seroxat) en Venlafaxine voor te schrijven. Het is heel moeilijk om deze medicatie af te bouwen. Zelfs op de afbouwpoli, is het moeilijk om mensen daar goed bij te begeleiden. In de richtlijn staan goede alternatieven.
Wat doe je als mensen daadwerkelijk een terugval krijgen?
Soms is het nodig om toch weer een antidepressivum voor te schrijven. Maar ook dan is het meestal tijdelijk. Antidepressiva moet je eigenlijk alleen voorschrijven voor ernstige depressies en angststoornissen. Huisartsen schrijven deze medicatie nu vaak ook voor als de klachten niet zo ernstig zijn.
Medicatie kan een reddingsboei zijn, maar mensen moeten uiteindelijk leren omgaan met hun klachten. De mensen die levenslang antidepressiva nodig hebben, zijn echt uitzonderingen.
Waar kunnen huisartsen terecht als afbouwen niet lukt?
Huisartsen kunnen mensen verwijzen naar Buurtzorg T, waar ik een afbouwteam heb. Of naar de afbouwpoli van GGz-Noord- Holland Noord. Zeker bij polyfarmacie is specialistische kennis nodig om goed af te bouwen.
