Ontdek welke kinderziekten veel voorkomen, hoe ze herkend en behandeld worden, en wanneer een huisarts moet worden geraadpleegd. Lees alles over mazelen, roodvonk, waterpokken en andere infectieziekten bij kinderen.
Kinderziekten: wat moet een huisarts weten?
Kinderziekten zijn infectieziekten die vaak op jonge leeftijd voorkomen. Hoewel sommige relatief onschuldig zijn, kunnen andere serieuze complicaties veroorzaken. Dit artikel biedt een overzicht van veelvoorkomende kinderziekten, hun symptomen en de rol van de huisarts bij diagnose en behandeling.
Overzicht van klassieke kinderziekten
De term ‘klassieke kinderziekten’ verwijst naar zes bekende infectieziekten, genummerd op basis van hun historische identificatie. Daarnaast wordt waterpokken vaak in dit rijtje opgenomen.
De zes klassieke kinderziekten en waterpokken:
- Mazelen (morbilli)
- Roodvonk (scarlatina)
- Rodehond (rubella)
- (Niet meer erkend: Ziekte van Filatov-Dukes)
- Vijfde ziekte (erythema infectiosum)
- Zesde ziekte (erythema subitum)
- Waterpokken (varicella)
Symptomen en diagnose per ziekte
Mazelen
Mazelen is een zeer besmettelijke virale infectie die begint met verkoudheidsklachten, koorts en hoesten. Kenmerkend zijn de witte vlekjes op het mondslijmvlies (Koplik-vlekjes) en de latere uitslag. Mogelijke complicaties zijn longontsteking en hersenvliesontsteking. Vaccinatie (BMR) is beschikbaar.
Roodvonk
Veroorzaakt door een bacteriële infectie (streptokokken). Symptomen zijn keelpijn, koorts en een karakteristieke rode huiduitslag met een aardbeientong. Antibiotica wordt voorgeschreven om complicaties zoals reuma en nierproblemen te voorkomen.
Rodehond
Een milde virale infectie met lichte koorts en roze vlekjes. Gevaarlijk voor zwangeren, omdat het ernstige afwijkingen bij de foetus kan veroorzaken. Inenting via het BMR-vaccin is beschikbaar.
Vijfde ziekte
Wordt veroorzaakt door het Parvovirus B19. Symptomen zijn rode wangen en vlekkerige uitslag. Gevaarlijk bij zwangeren vanwege het risico op foetale complicaties.
Zesde ziekte
Veroorzaakt door het Humaan Herpesvirus 6 of 7. Begint met plotselinge hoge koorts, gevolgd door huiduitslag. De ziekte geneest vanzelf.
Waterpokken
Waterpokken wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus. Symptomen zijn blaasjes, jeuk en soms koorts. Besmetting vindt plaats via direct contact of de lucht. Vaccinatie is niet standaard, maar wel beschikbaar voor risicogroepen.
Rol van de huisarts bij kinderziekten
Consult en anamnese
Bij het vermoeden van een kinderziekte voert de huisarts een uitgebreide anamnese uit. Hierbij wordt gekeken naar:
- Klachtenverloop (koorts, huiduitslag, ademhalingsproblemen)
- Vaccinatiestatus
- Contact met besmette personen
- Algemene conditie van het kind
Diagnose en doorverwijzing
- Meestal wordt de diagnose op basis van symptomen gesteld.
- Bij twijfel of complicaties kan aanvullend bloedonderzoek of een keeluitstrijkje nodig zijn.
- Ernstige gevallen (bijvoorbeeld mazelen met complicaties) kunnen doorverwezen worden naar een kinderarts.
Behandeling
- Virale infecties: Symptomatische behandeling (koortsverlaging, hydratatie, rust).
- Bacteriële infecties: Antibiotica indien nodig (zoals bij roodvonk).
- Jeukverlichting: Lotions of antihistaminica voor waterpokken.
- Preventie: Vaccinaties binnen het Rijksvaccinatieprogramma.
Wanneer doorverwijzen?
Huisartsen moeten alert zijn op alarmsymptomen zoals:
- Huiduitslag die niet wegdrukbaar is (mogelijk meningokokkeninfectie).
- Hoge, aanhoudende koorts (> 40°C).
- Ademhalingsproblemen of bewustzijnsveranderingen.
- Risico bij zwangeren (rodehond, vijfde ziekte, waterpokken).
Veelgestelde vragen
1. Welke diagnostische tests kunnen nuttig zijn bij kinderziekten?
Bloedonderzoek kan nodig zijn bij onzekerheid over de oorzaak van de klachten, vooral bij zwangeren of ernstige gevallen. Bij bacteriële infecties zoals roodvonk kan een keeluitstrijkje helpen de diagnose te bevestigen.
2. Wanneer is antibiotica noodzakelijk bij kinderziekten?
Antibiotica is alleen effectief bij bacteriële infecties, zoals roodvonk. Bij virale kinderziekten wordt antibiotica niet aanbevolen, tenzij er een secundaire bacteriële infectie optreedt.
3. Wat zijn de protocollen voor melding van besmettelijke kinderziekten?
Mazelen en rodehond vallen onder meldingsplichtige infectieziekten. Huisartsen moeten deze melden bij de GGD om verdere verspreiding te beperken en gerichte maatregelen te nemen.
4. Wat is het beleid bij kinderziekten en zwangerschap?
Bepaalde kinderziekten zoals rodehond, de vijfde ziekte en waterpokken kunnen schadelijk zijn voor de foetus. Indien een zwangere vrouw contact heeft gehad met een besmet kind, kan serologisch onderzoek nodig zijn om de immuniteitsstatus te controleren.
5. Worden alle kinderziekten gedekt door het Rijksvaccinatieprogramma?
Nee, alleen mazelen en rodehond zijn opgenomen in het BMR-vaccin. Waterpokkenvaccinatie is beschikbaar, maar niet standaard in het programma. Vaccinatie wordt aanbevolen voor risicogroepen, zoals volwassenen die nooit waterpokken hebben gehad en in de kinderopvang werken.
