Afspraken over grensoverschrijdende samenwerking
Na jaren van onderhandelingen heeft de Wereldgezondheidsorganisatie een internationale overeenkomst opgesteld die samenwerking bij gezondheidscrises moet verbeteren. Het zogeheten pandemieverdrag is goedgekeurd door 124 landen, zonder tegenstemmen. Elf landen, waaronder Nederland, kozen ervoor zich van stemming te onthouden.
Het doel van het verdrag is het versterken van de mondiale paraatheid bij uitbraken van infectieziekten. Landen spreken af om sneller informatie te delen, gezamenlijke maatregelen te coördineren en de toegang tot medische hulpmiddelen beter te verdelen. Volgens WHO-directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus betekent dit een stap vooruit op het gebied van volksgezondheid en internationale samenwerking.
Spanningen tijdens onderhandelingen
Hoewel het verdrag brede steun kreeg, verliepen de onderhandelingen niet zonder discussie. Met name de ongelijkheid in toegang tot vaccins tijdens de coronapandemie leidde tot wrevel. Diverse landen met lagere inkomens gaven aan dat zij onvoldoende toegang hadden tot vaccins, ondanks wereldwijde afspraken. Deze ervaringen speelden een belangrijke rol bij het vormgeven van de nieuwe afspraken.
Het verdrag bevat bepalingen om te voorkomen dat dergelijke ongelijkheden zich herhalen. Het streven is dat bij een toekomstige pandemie medische hulpmiddelen – waaronder vaccins en behandelingen – evenwichtiger beschikbaar worden gesteld aan alle landen.
Grenzen van het verdrag
De WHO benadrukt dat het verdrag geen bindende wetgeving oplegt aan nationale overheden. Het is een kader voor samenwerking, geen juridisch afdwingbare verplichting. Dat betekent bijvoorbeeld dat de WHO geen lockdowns kan opleggen of dwingende maatregelen kan afdwingen. De besluitvorming blijft in handen van nationale parlementen en regeringen.
Voor artsen en zorgverleners verandert er op korte termijn weinig in de praktijk, maar het streven is dat toekomstige samenwerking tussen landen soepeler verloopt. Dit kan uiteindelijk invloed hebben op de snelheid van diagnostiek, beschikbaarheid van behandelingen en de algehele coördinatie van zorg tijdens internationale gezondheidscrises.
Informatie-uitwisseling over ziekteverwekkers
Een belangrijk punt waarover nog geen definitief akkoord is bereikt, betreft de uitwisseling van gegevens over ziekteverwekkers. Landen worden opgeroepen om genetische informatie over nieuwe virussen sneller te delen, zodat onderzoek, vaccinontwikkeling en publieke gezondheidsmaatregelen sneller kunnen starten. Pas na overeenstemming over dit onderdeel kan het verdrag volledig worden bekrachtigd.
