Onderzoek toont aan dat ADHD, dyslexie en dyscalculie genetisch overlappen. Dit artikel bespreekt de implicaties voor huisartsen en de behandeling van leerproblemen bij kinderen.
Erfelijke factoren en leerproblemen
Kinderen met ADHD ervaren vaak moeilijkheden met lezen, spelling en rekenen. Dit komt niet direct door ADHD zelf, maar door een gedeelde erfelijke aanleg die ook een verhoogd risico op dyslexie en dyscalculie met zich meebrengt. Dit blijkt uit een grootschalig onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en de Universiteit van Amsterdam (UvA) onder twintigduizend Nederlandse kinderen.
Uit de onderzoeksresultaten, gepubliceerd in Psychological Science, blijkt dat 37% van de kinderen met ADHD ook dyslexie of dyscalculie heeft. Dit suggereert dat leerproblemen en ADHD niet als oorzaak en gevolg moeten worden gezien, maar als aandoeningen die voortkomen uit gedeelde genetische risicofactoren.
ADHD en leerproblemen: verschillende uitingen per kind
ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder en wordt gekenmerkt door aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. De symptomen verschillen per individu en vertonen ook gendergebonden variaties. Bij jongens wordt ADHD vaker herkend, omdat zij vaker druk gedrag vertonen. Meisjes met ADHD trekken zich vaker terug, wat kan leiden tot onderdiagnose.
Dyslexie en dyscalculie uiten zich op andere manieren:
- Dyslexie: Problemen met spelling, lezen en schriftelijke verwerkingssnelheid.
- Dyscalculie: Moeilijkheden met rekenen en wiskundig inzicht.
Erfelijkheid en invloed op onderwijs
Volgens hoofdonderzoeker Elsje van Bergen van de VU komt driekwart van de verschillen in leerprestaties voort uit genetische aanleg. Dit betekent dat sommige kinderen van nature meer moeite hebben met lezen of rekenen. Extra ondersteuning in het onderwijs is daarom essentieel voor deze kinderen. Huisartsen kunnen ouders en leerkrachten adviseren over de noodzaak van gespecialiseerde begeleiding bij leerproblemen.
Consult en diagnostiek in de huisartsenpraktijk
Wanneer een ouder zich meldt met zorgen over leer- en gedragsproblemen, is een gestructureerde anamnese belangrijk:
- Zijn er familieleden met ADHD, dyslexie of dyscalculie?
- Hoe verlopen de schoolprestaties en concentratie van het kind?
- Worden er ook andere emotionele of gedragsproblemen waargenomen?
Indien nodig kan een huisarts verwijzen naar een kinderpsychiater, psycholoog of orthopedagoog voor verdere diagnostiek. Psychometrische tests en observaties kunnen helpen om ADHD en leerstoornissen vast te stellen.
Behandeling: aparte aanpak voor ADHD en leerproblemen
Het onderzoek benadrukt dat de behandeling van ADHD op zichzelf geen verbetering in leerprestaties garandeert en dat de aanpak van leerstoornissen niet direct ADHD-symptomen vermindert. Elke aandoening vereist een gerichte behandeling:
- ADHD: Medicatie zoals methylfenidaat kan symptomen verlichten. Gedragstherapie en ouderbegeleiding spelen een belangrijke rol.
- Dyslexie: Intensieve lees- en spellinginterventies verbeteren de vaardigheden.
- Dyscalculie: Individuele rekenstrategieën en specialistische begeleiding zijn essentieel.
Huisartsen kunnen ouders begeleiden in het kiezen van de juiste behandelingsopties en samenwerking met scholen stimuleren.
Veelgestelde vragen
1. Hoe kan ik in de huisartspraktijk ADHD onderscheiden van een leerstoornis?
Een uitgebreide anamnese en schoolrapporten zijn belangrijk. ADHD beïnvloedt meerdere levensdomeinen, terwijl leerstoornissen vooral academische prestaties beïnvloeden. Indien twijfel bestaat, kan een doorverwijzing naar een specialist voor diagnostiek nuttig zijn.
2. Heeft een kind met ADHD altijd een verhoogd risico op leerproblemen?
Niet altijd, maar het risico is hoger vanwege de gedeelde genetische aanleg. Ongeveer 37% van de kinderen met ADHD heeft ook dyslexie of dyscalculie. Vroege herkenning en begeleiding kunnen leerachterstanden beperken.
3. Is medicatie voor ADHD zinvol als een kind ook een leerstoornis heeft?
Medicatie kan de concentratie verbeteren, maar het lost de leerstoornis zelf niet op. Gespecialiseerde begeleiding blijft noodzakelijk om specifieke lees- of rekenproblemen aan te pakken.
