Wat is Takotsubo-cardiomyopathie?
Takotsubo-cardiomyopathie (TC) is een plotselinge, tijdelijke aandoening van de hartspier die doorgaans optreedt na een ingrijpende psychologische of fysieke gebeurtenis. De naam is afgeleid van het Japanse woord voor een val voor octopussen, vanwege de typerende vorm die het hart aanneemt bij beeldvorming.
Hoewel het ziektebeeld in 1991 voor het eerst werd beschreven, blijft de onderliggende oorzaak onduidelijk. Men vermoedt dat een overschot aan catecholamines — stresshormonen zoals adrenaline — een belangrijke rol speelt.
Klinische presentatie
TC komt regelmatig binnen als een vermoedelijk acuut myocardinfarct. Patiënten melden zich vaak op de spoedeisende hulp met intense pijn op de borst, en het ECG toont duidelijke ST-elevaties. De kliniek wijst op een infarct, maar bij coronaire angiografie blijkt er geen sprake te zijn van een afsluiting van de kransslagaders.
Een typisch voorbeeld is een oudere vrouw die recent haar partner heeft verloren. Bij navraag blijkt vaak een recente stressvolle gebeurtenis aan het beeld vooraf te zijn gegaan.
Epidemiologie en risicoprofiel
Uit gegevens van de National Inpatient Sample, een representatieve steekproef van ziekenhuisopnames in de Verenigde Staten, blijkt dat van 2016 tot 2020 ongeveer 199.890 ziekenhuisopnames verband hielden met TC — gemiddeld 40.000 per jaar.
Geslacht en leeftijd
- Vrouwen lopen aanzienlijk meer risico: 83% van de geregistreerde gevallen betrof vrouwen.
- Risico neemt toe met leeftijd: Vanaf het 45e levensjaar verdubbelt het risico, mogelijk gerelateerd aan hormonale veranderingen na de menopauze.
Sterfte en complicaties
Hoewel TC vaak als ‘minder ernstig’ wordt beschouwd dan een infarct, is het risico op ernstige complicaties niet te verwaarlozen:
- Sterfte tijdens opname bedroeg 6,58%, tegenover 2,4% in de algemene ziekenhuispopulatie.
- Cardiogene shock kwam 12 keer vaker voor bij TC-patiënten dan bij andere opgenomen patiënten.
Sekseverschillen in sterfte
Opvallend is dat mannen met TC een tweemaal zo hoge kans hebben om te overlijden als vrouwen (11,2% versus 5,5%). Er is geen sluitende verklaring, maar mogelijke factoren zijn:
- Een hogere incidentie van fysieke triggers bij mannen.
- Een neiging tot uitstel van medische hulpverlening, wat kan leiden tot ernstigere presentatie.
Implicaties voor de huisartsenpraktijk
Huisartsen spelen een belangrijke rol in het herkennen van TC, vooral bij patiënten die recente stressvolle gebeurtenissen melden. Vrouwen in de postmenopauzale leeftijd vormen een risicogroep, maar ook mannen moeten niet over het hoofd worden gezien.
Aandachtspunten
- Wees alert bij klachten van acute thoracale pijn na emotionele stress, ook bij een blanco voorgeschiedenis.
- Bij twijfel: verwijs laagdrempelig voor cardiologische beoordeling, zelfs bij afwezigheid van typische risicofactoren.
- Overweeg psychologische begeleiding, zeker bij herstellende patiënten, om recidieven of langdurige klachten te voorkomen.
Slotbeschouwing
Takotsubo-cardiomyopathie toont aan dat er een directe verbinding bestaat tussen emotionele belasting en lichamelijke gezondheid. In de dagelijkse huisartspraktijk vraagt deze aandoening om een brede klinische blik, waarbij ook psychologische factoren een plaats krijgen in het diagnostisch en therapeutisch proces. Het hart reageert niet alleen op fysieke belasting, maar ook op verdriet, verlies en stress — soms met ernstige gevolgen.
