Dolfijntherapie wordt al jaren gepromoot als aanvullende interventie voor kinderen met diverse beperkingen, zoals autisme, ADHD, cerebrale parese of mentale achterstand. Ondanks de populariteit van deze therapievorm bij sommige ouders en therapeuten, ontbreekt onderbouwing vanuit de wetenschap.
Wat is dolfijntherapie?
Beschrijving van de therapievorm
Dolfijntherapie houdt in dat kinderen met een beperking een aantal sessies doorbrengen met dolfijnen, meestal in een gecontroleerde omgeving zoals een dolfinarium. Tijdens deze sessies worden activiteiten uitgevoerd onder begeleiding van therapeuten. De interactie met de dieren zou bijdragen aan verbetering van zelfvertrouwen, communicatie en sociale vaardigheden.
Toepassing in de praktijk
In onder andere het kinderrevalidatiecentrum van het Universitair Ziekenhuis Gent wordt dolfijntherapie al jaren aangeboden. Volgens behandelaars zijn de veranderingen die zij bij kinderen observeren positief. De therapie is daar echter geen vervanging, maar een aanvulling op reguliere behandeltrajecten.
Wetenschappelijk bewijs en effectiviteit
Resultaten uit overzichtsonderzoek
Een systematische review van studies rond dolfijntherapie bij kinderen met diverse ontwikkelingsstoornissen, waaronder autisme en ADHD, toont geen enkel significant therapeutisch effect aan. Er werd geen verbetering vastgesteld die niet ook verklaard kon worden door andere factoren, zoals een verhoogde aandacht voor het kind of het plezier van een bijzondere ervaring.
Het placebo-effect
De positieve effecten die worden gerapporteerd zijn grotendeels terug te voeren op het placebo-effect. Kinderen en ouders hebben vaak hoge verwachtingen, en de bijzondere setting – warm water, een exotische omgeving, volle aandacht – kan tijdelijk positieve gedragingen uitlokken. Deze effecten zijn echter niet uniek voor de interactie met dolfijnen en zouden ook kunnen optreden bij contact met andere dieren of tijdens een vakantie.
Mythische en culturele oorsprong van dolfijntherapie
Historische wortels
Het geloof in de helende kracht van dolfijnen kent oude wortels. In de Grieks-Romeinse tijd werden dolfijnen gezien als goddelijke boodschappers. Dit beeld leeft nog voort in de moderne opvattingen over hun ‘therapeutische’ kwaliteiten. De pioniers van de moderne dolfijntherapie bouwden voort op dit romantische beeld, soms zelfs met spirituele of pseudowetenschappelijke inslag.
Wetenschappelijke kanttekeningen
Moderne neurowetenschap erkent de cognitieve vermogens van dolfijnen, maar waarschuwt tegen de mystificatie ervan. Dolfijnen zijn intelligente dieren met complex sociaal gedrag, maar dat maakt hen nog geen geschikte ‘therapeuten’.
