Antibioticaresistentie (ABR) is een van de grootste gezondheidsuitdagingen van deze tijd. Naar schatting zullen tussen nu en 2050 maar liefst 39 miljoen mensen wereldwijd overlijden als direct gevolg van deze resistente bacteriën. Dit benadrukt de noodzaak voor effectievere preventie, nieuwe medicatiestrategieën en innovatieve benaderingen, zoals het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) voor het ontdekken van nieuwe antibiotica.
De toename van antibioticaresistentie
ABR ontstaat wanneer bacteriën ongevoelig worden voor de werking van antibiotica, waardoor veelgebruikte medicijnen minder effectief zijn bij de behandeling van infecties. De cijfers liegen er niet om: een studie gepubliceerd in The Lancet toont aan dat tussen 1990 en 2021 de mortaliteit als gevolg van ABR sterk is toegenomen, vooral onder kwetsbare groepen zoals ouderen boven de 70 jaar. Terwijl de resistentie van bepaalde bacteriën, zoals methicillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA), verdubbelde, is er hoop: onder kinderen jonger dan 5 jaar is het aantal sterfgevallen door ABR aanzienlijk afgenomen dankzij verbeterde vaccinatieprogramma’s en hygiënemaatregelen.
Verwachtingen voor de toekomst
De toekomst ziet er zorgwekkend uit. Verwacht wordt dat ABR tegen 2050 tot maar liefst 139 miljoen doden kan leiden, vooral in regio’s zoals Zuid-Azië. Deze situatie wordt verergerd door de toenemende vergrijzing en de daarbij horende kwetsbaarheid voor infecties. Maar er is hoop: modellen suggereren dat door verbeterde infectiepreventie en de ontwikkeling van nieuwe antibiotica, zoals voor gramnegatieve bacteriën, miljoenen levens kunnen worden gered.
De rol van kunstmatige intelligentie in de strijd tegen ABR
Het ontdekken van nieuwe antibiotica is de afgelopen decennia stagnerend geweest. Sinds de jaren 70 zijn er slechts drie nieuwe klassen van antibiotica ontwikkeld. Traditionele methoden om antibiotica te vinden – voornamelijk door te zoeken naar natuurlijke verbindingen – hebben hun limiet bereikt.
Hier komt kunstmatige intelligentie om de hoek kijken. Onderzoekers hebben onlangs met behulp van machine learning een bijna onuitputtelijke bron van nieuwe antimicrobiële peptiden ontdekt. Deze peptiden kunnen bacteriële cellen vernietigen en blijken in laboratoriumonderzoek veelbelovend te zijn. Van de bijna een miljoen geïdentificeerde peptiden, toonden tientallen in tests effectieve resultaten tegen resistente bacteriën. Deze doorbraken zouden in de toekomst mogelijk nieuwe behandelingen kunnen opleveren voor hardnekkige infecties, wat van levensbelang kan zijn in de strijd tegen ABR.
FAQ voor huisartsen over antibioticaresistentie
1. Hoe kan ik als huisarts bijdragen aan de preventie van antibioticaresistentie?
Als huisarts kunt u bijdragen door antibiotica alleen voor te schrijven wanneer het strikt noodzakelijk is. Educatie van patiënten over het belang van juist gebruik, het opvolgen van de gehele kuur, en het vermijden van overmatig gebruik zijn essentieel. Daarnaast kunt u patiënten bewust maken van vaccinatieprogramma’s, die een belangrijke rol spelen in het verminderen van bacteriële infecties.
2. Wat kan ik doen bij een patiënt met een infectie die resistent is tegen meerdere antibiotica?
Bij multiresistente infecties is het belangrijk om in overleg te treden met een microbioloog of infectioloog. Het toepassen van kweek- en gevoeligheidstesten helpt bij het kiezen van het juiste antibioticum. Bij ernstige gevallen kunnen ook nieuwe behandelingsmogelijkheden, zoals peptiden of andere experimentele therapieën, overwogen worden.
3. Welke rol speelt vaccinatie bij het bestrijden van antibioticaresistentie?
Vaccinatie voorkomt infecties die anders mogelijk behandeld moeten worden met antibiotica, waardoor het onnodig gebruik van antibiotica vermindert. Dit helpt om resistentieontwikkeling tegen te gaan. Vaccinatieprogramma’s hebben bijvoorbeeld bijgedragen aan de afname van resistente pneumokokken bij kinderen.
Tot slot
Antibioticaresistentie blijft een aanzienlijke dreiging voor de wereldgezondheid, vooral met het oog op de toekomst. Hoewel het aantal doden door ABR blijft stijgen, zijn er veelbelovende nieuwe strategieën in ontwikkeling. Kunstmatige intelligentie en nieuwe antimicrobiële peptiden bieden hoop op het vinden van nieuwe medicijnen die bacteriële infecties effectief kunnen behandelen. Tegelijkertijd kunnen huisartsen een belangrijke rol spelen in de preventie van ABR door verstandig antibioticagebruik te stimuleren en hun patiënten te onderwijzen. Het voorkomen van resistentie vereist een gezamenlijke inspanning van zowel gezondheidsprofessionals als de maatschappij.
