Priscilla Maria, arts, geboren op de Caribische eilanden met Surinaamse roots, kan zich de incidenten tijdens haar studie geneeskunde nog goed voor de geest halen. Zo moest ze eens met medestudenten in een werkgroep naspelen hoe je in een spoedsituatie handelt. In een van de casussen werd iemand neergestoken in een tram. ‘En toen keek de hele groep mij meteen aan’ vertelt Maria. ‘Zonder twijfel moest ik degene zijn die iemand neerstak. Ze hadden niet in de gaten hoe pijnlijk het was wat daar gebeurde.’
Zonder PhD
Maria heeft meer voorbeelden. Zoals studenten die vanwege hun accent als ‘dom’ werden beschouwd. En ze weet dat uit onderzoek[i] blijkt dat studenten geneeskunde zonder PhD, maar met een Nederlandse achtergrond, meer kans maken op een opleidingsplek dan studenten met een PhD en een migratie-achtergrond. ‘Dat zijn wel schokkende cijfers. Zeker omdat bekend is dat het voor sommige specialismen bijna onmogelijk is om binnen te komen zonder PhD.’
Oprichten vereniging
Maria ging niet bij de pakken neerzitten. Ze wilde het probleem aanpakken door meer kennis te delen over diversiteit. Samen met een aantal studenten geneeskunde van de eilanden organiseerde zij vanuit de Vereniging van Medici van de (voormalige) Nederlandse Antillen (AMA) diverse congressen. En als oprichter van Inclusive Care richt Maria zich specifiek op inclusie in de zorg en medisch onderwijs. Ook schreef ze tijdens haar coschappen een syllabus over het inclusiever maken van medisch onderwijs, die twee jaar geleden op de UVA werd geïmplementeerd.
Geen handleidingen
Maria is inmiddels bezig met een PhD-orthopedie. Ook houdt ze zich nog steeds bezig met het bevorderen van de aandacht voor diversiteit in de zorg en medisch onderwijs. Cultuursensitieve zorg verlenen, betekent volgens haar, vooral open en zonder vooroordelen in gesprek gaan met de patiënt die voor je zit. Dus er bijvoorbeeld niet meteen vanuit gaan dat die Ghanese vrouw wel alleenstaand zal zijn, zoals ze zelf in het ziekenhuis tijdens haar studie meemaakte. Of dat iedere Arabische patiënt moslim is en aan de ramadan doet. Natuurlijk zijn er wel stereotypen, erkent ze. ‘Maar er zijn geen handleidingen voor patiënten van verschillende culturen. Zoals niet iedere Nederlander hetzelfde is, is ook niet iedere patiënt met een Turkse of Egyptische achtergrond hetzelfde.’
In bredere zin
Bovendien gaat diversiteit niet alleen over culturele aspecten maar bestrijkt een veel groter terrein, meent Maria. ‘Ik heb het over diversiteit in de breedste zin van het woord, dus ook over gender, fysieke en sociale diversiteit. Denk bijvoorbeeld aan mensen die laaggeletterd zijn en waarvan Nederlanders zonder migratie-achtergrond de grootste groep vormen. Het is zorgelijk als zij een minder goede behandeling krijgen omdat ze bijvoorbeeld een brief niet kunnen lezen. Een ander voorbeeld is het verschil in communicatie naar mannen en vrouwen toe als het over bepaalde aandoeningen gaat. Zo worden problemen aan het hart eerder bij mannen gediagnosticeerd dan bij vrouwen omdat de symptomen bij hen anders zijn en niet herkend worden. Bij vrouwen wordt dan bijvoorbeeld al snel gezegd: “Het zal wel om stress gaan.”’
Vanuit jezelf
Diversiteit begint bij jezelf, vindt Maria. Je zou zelf goed moeten weten waar je staat. Op die manier kun je voorkomen dat je allerlei aannames doet over patiënten. ‘Neem bijvoorbeeld het advies om drie keer per dag een pil in te nemen bij de maaltijd. Misschien eet die patiënt, in tegenstelling tot jijzelf, maar een of twee keer per dag wegens geldgebrek. En dan gaat het al mis. Die alertheid zou je ook moeten hebben bij patiënten met een lager onderwijsniveau of minder ziekte-inzicht’
Onderwerpen congres
Op het congres cultuursensitieve zorg in juni zal Maria met socioloog en onderzoeker Lianne Mulder onder meer spreken over hoe diversiteit beter geïntegreerd kan worden in het medisch onderwijs. Belangrijk daarbij is in elk geval dat het niet bij een enkele werkgroep op dit terrein blijft maar het onderwerp in alle onderdelen van de studie geïntegreerd wordt. Maria: ‘En daarvoor moet je inderdaad veel studiemateriaal herschrijven. Maar dat hoeft niet zo moeilijk te zijn.’
Maria en Mulder zullen in hun (interactieve) presentatie verder onder meer spreken over hoe je studenten beter kunt voorbereiden op (culturele) diversiteit in het werkveld. En hoe je diversiteit onder studenten en zorgverleners kunt vergroten via de selectie.
[i] Culturele diversiteit in de medische opleiding, Interne Geneeskunde, nr.1 jaargang 2021, zie www.internisten.nl/over-de-niv/magazine
