Een grondige wondanamnese is essentieel voor een effectieve behandeling. Ontdek hoe u ALTIS en TIME toepast om een volledig beeld te krijgen van de wond en de genezing te bevorderen.
Het belang van een gestructureerde wondanamnese
Een zorgvuldige wondanamnese helpt bij het vaststellen van de oorzaak en de beste behandelstrategie. Om zowel algemene als specifieke kenmerken van een wond te beoordelen, worden de methodes ALTIS en TIME gebruikt. Deze methoden bieden een systematische aanpak en helpen bij het vaststellen van verstorende factoren in de genezing.
Algemene wondanamnese volgens ALTIS
De ALTIS-methode biedt een gestructureerde manier om klachten in kaart te brengen en wordt breed toegepast binnen de wondzorg. De methode bestaat uit vijf elementen:
Aard van de wond
- Hoe is de wond ontstaan? (bijvoorbeeld door druk, wrijving, incontinentie of trauma)
- Welk type wond betreft het? Denk aan een skin tear, decubitus of ulcus.
- Ervaart de patiënt pijn? Zo ja, hoe voelt deze aan?
Lokalisatie
- Waar bevindt de wond zich?
- Is de wondoppervlakte uitgebreid naar omliggende huidgebieden?
Tijdsbeloop
- Sinds wanneer bestaat de wond?
- Hoe is de wond in de loop van de tijd veranderd?
Intensiteit
- Hoe ernstig is het huidletsel?
- Bij decubitus: in welke categorie valt de wond?
Samenhang
- Zijn er factoren die het genezingsproces beïnvloeden, zoals verminderde mobiliteit of onderliggende ziekten?
- Welke interventies zijn al geprobeerd?
- Begeleidende symptomen zoals koorts, jeuk of eczeem?
- Zijn er elementen die de pijn verergeren of juist verminderen?
Specifieke wondanamnese volgens TIME
De TIME-methode richt zich op lokale verstorende factoren die de wondgenezing beïnvloeden. Dit model beoordeelt de wondconditie op basis van vier aspecten:
Tissue (Weefselstatus)
- Is er sprake van vitaal weefsel (granulatieweefsel) of niet-vitaal weefsel (necrose, fibrine)?
- Beoordeel de mate van wondcontractie en epithelialisatie.
Infection (Infectie en ontsteking)
- Is er een infectie aanwezig?
- Zijn er tekenen van roodheid, zwelling, warmte of pusvorming?
Moisture (Vochtbalans)
- Hoeveel wondvocht is er aanwezig? (droog, vochtig, nat)
- Is er sprake van maceratie van de omliggende huid?
Edge (Wondranden en omgeving)
- Zijn de wondranden intact of ondermijnd?
- Is de wondomgeving gezond of vertoont deze tekenen van eczeem of verweking?
Door deze factoren systematisch te beoordelen, kan de wondbehandeling gerichter worden uitgevoerd.
TIME-CDST: Een verdiepende benadering
Een recente uitbreiding op het TIME-model is de TIME-CDST (Clinical Decision Support Tool). Dit model helpt bij het systematisch doorlopen van wondbeoordeling en behandeling, specifiek bij complexe wonden zoals veneuze beenulcera of diabetische voetulcera.
Het gebruik van TIME-CDST biedt:
- Betere communicatie tussen zorgverleners en wondzorgspecialisten.
- Ondersteuning bij de wondbehandeling, vooral in een thuiszorgsetting.
- Een systematische aanpak, zodat zorgverleners, ongeacht ervaring, op een eenduidige manier werken.
Verwijzing en multidisciplinaire samenwerking
Bij wonden die niet verbeteren ondanks optimale behandeling, is verwijzing naar een wondzorgspecialist of dermatoloog noodzakelijk. Differentiaaldiagnostiek kan nodig zijn om onderliggende aandoeningen uit te sluiten, zoals:
- Vasculaire problemen (arteriële insufficiëntie, veneuze insufficiëntie)
- Infecties (erysipelas, Buruli ulcus)
- Auto-immuunziekten (pyoderma gangrenosum, vasculitis)
- Maligniteiten (huidkanker, hematologische afwijkingen)
Door vroegtijdige herkenning en samenwerking met andere specialisten kan de kans op genezing worden vergroot.
Veelgestelde vragen
1. Hoe bepaal ik of een wond geïnfecteerd is?
Een geïnfecteerde wond kan worden herkend aan symptomen zoals roodheid, zwelling, warmte, pusvorming en een onaangename geur. Bij twijfel kan een kweek worden afgenomen.
2. Wanneer verwijs ik een patiënt met een wond door naar een specialist?
Een wond moet worden doorverwezen als deze na 4-6 weken geen tekenen van genezing vertoont, of bij vermoedens van onderliggende problematiek zoals vaataandoeningen, infecties of maligniteiten.
3. Welke rol speelt voeding bij wondgenezing?
Een gebalanceerd dieet met voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen is belangrijk voor wondgenezing. Tekorten aan bijvoorbeeld vitamine C, zink en eiwitten kunnen het genezingsproces vertragen.
