Visgraat in de keel

Wat is een visgraat in de keel?

Een visgraat in de keel verwijst naar een visgraat die vastzit in de farynx of oesofagus. Dit onderscheid is klinisch niet altijd eenvoudig te maken, omdat de symptomen overlappen. De meeste ingeslikte vreemde voorwerpen, waaronder visgraten, passeren spontaan zonder problemen. Echter, in sommige gevallen blijft de graat vastzitten en veroorzaakt klachten.

Oorzaken en risicofactoren

Het onbedoeld inslikken van een visgraat gebeurt meestal tijdens het eten. In ongeveer 30-40% van de patiënten die zich met klachten presenteren, wordt daadwerkelijk een visgraat aangetroffen. De kans op spontane passage in de eerste lijn is hoog, maar in de tweede en derde lijn neemt dit percentage af en stijgt het aantal vastzittende visgraten tot 65%.

Risicogroepen

Bepaalde patiëntengroepen lopen een verhoogd risico op het inslikken en vastzitten van een visgraat:

• Kinderen vanwege anatomische kenmerken zoals grotere tonsillen en een kleinere mondholte.
• Ouderen met een gebitsprothese, waardoor ze de visgraat minder goed voelen tijdens het kauwen.
• Patiënten met slikproblemen, bijvoorbeeld na een cerebrovasculair accident.
• Diabetespatiënten, door mogelijke neuropathie en verminderde slikcontrole.

De locatie van de visgraat varieert afhankelijk van leeftijd en grootte van de graat. Bij volwassenen zit deze vaker in de tongbasis, terwijl bij kinderen de tonsillen een gebruikelijke locatie zijn.

Symptomen en klachten

Patiënten presenteren zich doorgaans met klachten die ontstaan na het eten van vis. De symptomen kunnen variëren:

• Pijn in de keel, vooral bij slikken
• Globusgevoel (gevoel dat er iets vastzit in de keel)
• Referred otalgia (uitstralende pijn naar het oor)
• Dysfagie (moeite met slikken)
• Retrosternale pijn, bij locatie in de oesofagus
• Braken of een metaalachtige smaak bij bloedingen

Wanneer een visgraat vastzit, kunnen complicaties optreden, zoals perforatie, abcedering of in ernstige gevallen mediastinitis en bloedingen.

Diagnostiek in de huisartsenpraktijk

Anamnese

Een gedetailleerde anamnese is essentieel om een inschatting te maken van de locatie en ernst van de klachten. Belangrijke vragen zijn:

• Wat heeft de patiënt gegeten en wanneer?
• Wat zijn de exacte klachten en hoe zijn deze in de tijd veranderd?
• Is er sprake van slikpijn, retrosternale pijn, braken of een metaalachtige smaak?
• Heeft de patiënt eerder problemen gehad met het doorslikken van voedsel?

Lichamelijk onderzoek

De keelholte en mond moeten zorgvuldig worden geïnspecteerd met een goede lichtbron. Een visgraat kan zichtbaar zijn in de tonsillen, tongbasis of hypofarynx. Bij tekenen van ernstige obstructie, zoals kwijlen of ademhalingsproblemen, is directe verwijzing noodzakelijk.

Aanvullend onderzoek

• Röntgenonderzoek wordt niet standaard aanbevolen, omdat visgraten vaak niet goed zichtbaar zijn op een X-CWK.
• Naso-, oro-, en hypofaryngoscopie of een CT-scan kan in de tweede lijn worden ingezet als de visgraat niet direct zichtbaar is.

Behandeling en beleid

Directe verwijdering in de huisartsenpraktijk

Indien de visgraat zichtbaar is bij inspectie, kan deze voorzichtig worden verwijderd met een pincet of forceps. Dit lukt in 5-17% van de gevallen.

Afwachtend beleid

Wanneer de klachten binnen 1 à 2 uur duidelijk afnemen en er geen alarmsymptomen zijn, kan een afwachtend beleid worden gevolgd. Indien de symptomen verergeren, dient herbeoordeling plaats te vinden binnen 24 uur.

Verwijzing naar een specialist

Directe verwijzing naar de KNO-arts is geïndiceerd bij:

• Persisterende klachten zonder zichtbare visgraat
• Alarmsymptomen zoals kwijlen, speekselstase, koorts of toenemende slikproblemen
• Vermoeden van een graat in de oesofagus

Een KNO-arts kan een flexibele scopie uitvoeren om de visgraat op te sporen en te verwijderen. Indien de graat zich in de oesofagus bevindt, kan een verwijzing naar de maag-darm-leverarts (MDL-arts) noodzakelijk zijn.

Preventie en patiëntvoorlichting

Het is belangrijk om patiënten te informeren over voorzorgsmaatregelen:

• Zorgvuldig kauwen bij het eten van vis
• Let extra op bij risicogroepen, zoals ouderen met gebitsprothesen
• Licht patiënten in dat een globusgevoel enige tijd kan aanhouden na verwijdering van de visgraat

Veelgestelde vragen

1. Wanneer moet een patiënt met een visgraat worden doorverwezen?

Verwijzing is noodzakelijk bij persisterende klachten, alarmsymptomen of een vermoeden van een visgraat in de oesofagus. Een KNO-arts kan met een scopie de graat lokaliseren en indien nodig verwijderen.

2. Heeft röntgenonderzoek zin bij een vermoeden van een visgraat in de keel?

Nee, röntgenonderzoek heeft een lage sensitiviteit en wordt niet standaard aanbevolen. Indien er twijfel bestaat, is scopie of een CT-scan een betrouwbaardere methode.

3. Kan een visgraat spontaan loskomen?

Ja, in veel gevallen passeert een visgraat spontaan binnen enkele uren. Als de klachten binnen 24 uur niet afnemen of verergeren, moet verdere beoordeling plaatsvinden.