“Het werk wat zorgverleners doen en de daden die ze verrichten nodigen in zekere mate uit tot heroïek”, vertelt Weidema. “Want als zorgverlener verricht je steeds goede daden. Maar toch hoor je zorgverleners zelden van de daken schreeuwen hoe goed ze zijn. Zorgverleners vinden dat wat zij doen heel vanzelfsprekend en willen daar vooral niet teveel roem voor. Dan voelen ze zich ongemakkelijk.”
Wat maakt een superheld een superheld?
Daarmee vertonen veel zorgverleners een overeenkomst met superhelden. “Kenmerken van superhelden zijn bijvoorbeeld dat ze bescheiden, barmhartig en onbaatzuchtig zijn. Ze zijn anoniem en willen niet ontmaskerd worden. Neem Superman. Hij leeft in het echte leven in de marge van de maatschappij. Totdat er iets gebeurt en hij zich ontpopt als held. Dan doet hij wat er moet gebeuren, maar zal er verder niet meer over vertellen.”
Superheld in de zorg
Daar vond Weidema paralellen met de zorg. “Mensen die in de zorg werken hebben ook al die kenmerken”, herkende Weidema. “Ze zijn bescheiden, anoniem, hebben alles – of veel – over voor de patiënt. Ze doen het goede. Maar als ze daar waardering voor krijgen, voelen ze zich ongemakkelijk. Dan zeggen ze ‘ik doe gewoon mijn werk’, of ‘maar u als patiënt heeft het grotendeels zelf gedaan’. Ze gaan dat onmiddellijk downsizen.”
Essentie in het contact
Wat is het dan dat die mensen drijft om in de zorg te werken? Om dat te achterhalen nam Weidema interviews af met zorgverleners, waarin ze tot de kern probeerde te komen. “De essentie voor de meeste zorgverleners zit in het contact met de patiënt”, vertelt Weidema. “Het zit niet in erkenning van buitenaf, maar ze halen hun erkenning uit het moment met de patiënt. De blijken van vertrouwen, het vastpakken van de hand, het kunnen troosten wanneer dat nodig is. Dat is voor hen waar het om draait en dat is waarom mensen die in de zorg werken dit vak blijven doen. Zij doen professioneel wat ze ten diepste bedoelen te zijn.”
Edele of ijdele held
Die bescheidenheid en anonimiteit maakt ze ook tot goede zorgverleners. “Ze zijn edele helden, geen ijdele helden”, legt Weidema uit. “Een ijdele held is bijvoorbeeld James Bond. Hij heeft in de gaten hoe fantastisch hij is, windt daarmee iedere vrouw om de vinger, klopt zichzelf op de borst. Een goede zorgverlener schaart zich nooit onder de ijdele helden. Iemand die zich zo opstelt en zichzelf op de borst klopt, daar moeten we niks van hebben. Dat wordt gezien als pervers, als iemand die naast zijn schoenen loopt en die wordt verguisd door het team. Mensen in de zorg zijn meer edele helden; het mag niet herkend worden, maar het doet er fantastisch toe wat zij doen.”
Froukje Weidema spreekt verder over dit onderwerp en hoe je hier mee omgaat in de Masterclass De Dokter en… werkgeluk op 10 maart. Aanmelden kan nog via deze link.
