“Professionele ontwikkeling is ook zelf tot antwoorden komen in gesprek met je collega’s”
Wat was de aanleiding om dit boek te maken?
Pieter Barnhoorn en ik werden door de uitgever Bohn Stafleu van Loghum (BSL) gevraagd voor de redactie van dit boek. BSL wilde voor elk van de CanMEDS rollen een kernboek uitbrengen. Als voorzitters van de landelijke werkgroep ‘professionaliteit’ van de Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs, waren wij redelijk logische kandidaten voor het boek over ‘de professional’. We houden ons allebei al jaren met het onderwerp ‘professionele ontwikkeling’ bezig. Janneke Geurts is psycholoog en heeft jarenlange ervaring met het coachen en begeleiden van coassistenten/artsen. Haar insteek en expertise vulden onze zelfervaren blinde vlekken perfect aan. Als psycholoog heeft zij een andere, aanvullende kijk op het onderwerp, en dat heeft het boek een enorme meerwaarde gegeven.
Hoe hopen jullie dat dit boek gebruikt gaat worden?
We hebben geprobeerd een boek te maken dat aansprekend is voor allerlei zorgprofessionals. Sommige hoofdstukken zijn wat meer op dokters gericht, maar veel onderwerpen zijn geschreven voor iedereen die in de zorg werkt, zoals bijvoorbeeld: hoe hou je het leuk? Hoe om te gaan met fouten? Wat is goede zorg nu eigenlijk? Wat laat je van jezelf zien in je werk? Hoe om te gaan met grensoverschrijdend gedrag in de zorg? Hoe kan en mag je als zorgprofessional social media gebruiken, en waar liggen daar de grenzen? Dat zijn geen onderwerpen die alleen voor artsen interessant zijn, maar voor veel meer (para-)medische professionals.
We hopen natuurlijk dat het breed gelezen gaat worden. Aan de medische faculteit in Groningen is het boek een vast onderdeel van het onderwijs aan de coassistenten. Wij leren onze coassistenten intervisie als instrument om gezamenlijk te leren van individuele ervaringen en bij wijze van peer support. Daarnaast wordt in elke intervisiebijeenkomst één van de onderwerpen uit het boek besproken, nadat één van de studenten dat op een aantrekkelijke manier heeft geïntroduceerd en/of gelinkt aan de actualiteit. Ook op andere medische faculteiten zijn plannen om ermee te gaan werken, zoals in Leiden en Nijmegen. Het zou natuurlijk prachtig zijn als het ook in andere zorgopleidingen gebruikt kan worden.
Zit er ‘een rode draad’ in de bijdragen die voor alle zorgverleners relevant is?
We hebben aan alle auteurs gevraagd om hun thema te ‘problematiseren’. De hoofdstukken moesten laten zien waar het soms wringt, waarom het belangrijk is om het er met elkaar over te hebben. We wilden een boek met vooral vragen, niet met de antwoorden. Als basis voor gesprekken en discussies, in werkgroepen, maar ook voor refereeravonden van artsen en andere zorgprofessionals. Want professionele ontwikkeling is ook ‘zelf tot antwoorden komen in gesprek met je collega’s.
De zorg is natuurlijk een heel breed werkveld en dat zie je terug in de onderwerpen. In dat opzicht is het boek een lappendeken. Met zeker veel onderwerpen die voor alle zorgverleners relevant zijn.
Als er een rode draad in zit, dan zou dat wat mij betreft ‘hoe houd je het menselijk?’ kunnen zijn. Veel auteurs komen daar uiteindelijk of indirect op uit, vanuit hele verschillende invalshoeken. Dat is boeiend, en het tekent ook hoe we daar, linksom of rechtsom, allemaal mee bezig zijn.
Welke nieuwe inzichten over goede zorg heb jij gekregen door het schrijven van dit boek?
In algemene zin het inzicht dat goede zorg boven alles persoonlijke zorg is. Maatwerk. Er is de afgelopen decennia een trend van protocolleren en beregelen geweest. Allemaal met de beste bedoelingen en met het doel de kwaliteit van de zorg te verbeteren, en dat is ook gebeurd. Maar protocollen en richtlijnen worden vaak als dwingend beleefd. Ze gaan een eigen leven leiden en staan maatwerk nog wel eens in de weg. In de woorden van de filosoof Richard Rorty: ‘Waar regels belangrijker worden dan mensen, dreigt wreedheid.’ Dat is het intrinsieke risico van elk protocol. Tegelijkertijd kun je ook niet zonder regels en protocollen. Daar zit dus spanning. Daarin laveren maakt onderdeel uit van je professionaliteit.
Er zitten verschillende typen logica in de zorg. Evelien Tonkens heeft daar een heel inzichtelijk hoofdstuk over geschreven. De spanning tussen bureaucratische logica, professionele logica en marktlogica kan ten koste gaan van goede zorg. Het gegeven dat veel van onze auteurs het belang van maatwerk belichten, onderstreept juist hoe moeilijk dat kan zijn in de dagelijkse praktijk. Professioneel zijn betekent naast een boel andere dingen voor mij vooral ook ‘maatwerk willen leveren.’
Komen er vervolgactiviteiten n.a.v. het uitbrengen van dit boek?
Het boek is nog maar net uit. We hopen dat het landt in het medisch onderwijs.
Bron: dialoog@ditisgoedezorg.nl
Beeld: © Zinkevych / Getty Images / iStock
Tip
Ga voor meer informatie over het boek en om het boek aan te schaffen naar Professionaliteit in de zorg – Reflecteren op je professie >>
