Behandeling tegen auto-immuunziekte met celtherapie in Nederland
In het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is onlangs een belangrijke medische stap gezet. Voor het eerst is in Nederland een patiënt met een ernstige auto-immuunziekte behandeld met celtherapie. Deze aanpak is eerder succesvol gebleken in het buitenland, en lijkt nu ook nationaal perspectief te bieden.
De patiënt leed aan een ernstige vorm van neurologische lupus. Deze aandoening wordt gekenmerkt door het ontregelen van het afweersysteem, waarbij zogeheten B-cellen afweerstoffen produceren tegen het eigen lichaam. Het gevolg: ontstekingen in onder meer organen en het centrale zenuwstelsel.
CAR T-celtherapie: van kankerbestrijding naar auto-immuunziekten
De toegepaste therapie, CAR T-celtherapie, is tot nu toe voornamelijk gebruikt bij bepaalde vormen van kanker. Hierbij worden T-cellen – een ander type immuuncel – uit het bloed gehaald, genetisch aangepast en vervolgens teruggegeven aan het lichaam. Deze aangepaste cellen kunnen kankercellen opsporen en vernietigen.
In de context van auto-immuunziekten wordt deze methode nu ingezet om overactieve of fout werkende B-cellen uit te schakelen. Door deze ‘verkeerde’ B-cellen te verwijderen, krijgt het immuunsysteem de kans om zich opnieuw op te bouwen met gezonde cellen. Volgens arts-onderzoekers kan dit een blijvende remissie mogelijk maken.
Eerste resultaten in Nederland positief
De behandeling werd in februari toegepast. Inmiddels laat het LUMC weten dat de patiënt herstelt: er zijn geen lupusmedicijnen meer nodig, ontstekingen in het ruggenmerg zijn afgenomen en spierfuncties keren terug. Ook in andere landen, zoals Duitsland, zijn soortgelijke resultaten geboekt bij een kleine groep patiënten met lupus.
Vooruitzichten en beperkingen
Ondanks de positieve signalen staat de therapie in Nederland nog in de kinderschoenen. De hoge kosten – ongeveer een half miljoen euro per behandeling – en mogelijke bijwerkingen maken dat brede inzet voorlopig niet aan de orde is. Het gaat nog om een experimentele behandeling waarvoor per patiënt toestemming nodig is.
Volgens het LUMC is verder onderzoek noodzakelijk voordat de therapie op grotere schaal ingezet kan worden. Grootschalige klinische studies zijn gepland, waarbij ook andere ziekenhuizen zullen worden betrokken.
