Een nieuwe toepassing van een bekende test
Bacteriële meningitis is een ernstige aandoening waarbij snelle herkenning en behandeling het verschil kunnen maken. Ondanks medische vooruitgang blijft de diagnose lastig, mede doordat de symptomen — zoals koorts, hoofdpijn en nekstijfheid — ook bij andere ziekten voorkomen. Onderzoekers van het Amsterdam UMC introduceren nu een vernieuwende toepassing van een al bestaande test: de bepaling van C-reactief proteïne (CRP) in hersenvocht.
Hersenvochtonderzoek: toegankelijk en doelgericht
De test maakt gebruik van een analyse van het hersenvocht (CSF), dat wordt verkregen via een lumbaalpunctie. De gebruikte apparatuur staat reeds in de meeste ziekenhuislaboratoria en wordt routinematig ingezet om CRP in bloed te meten. Hierdoor hoeft er geen nieuwe infrastructuur te worden aangeschaft. Binnen een half uur is de uitslag beschikbaar, tegen een kostprijs van ongeveer 3 tot 5 euro.
CRP is een eiwit dat in verhoogde concentraties in het bloed aanwezig is bij bacteriële infecties. Deze nieuwe toepassing richt zich echter op de CRP-waarde in hersenvocht, waar het bij patiënten met bacteriële meningitis eveneens verhoogd blijkt. De test kan dus bijdragen aan een snellere en betrouwbaardere diagnose.
Onderzoeksresultaten uit drie cohorten
Klinische validatie in verschillende patiëntengroepen
Het onderzoek werd uitgevoerd in drie groepen: volwassenen in Denemarken, kinderen in Nederland, en een klinische praktijkgroep in het Amsterdam UMC. In alle groepen bleek CRP in hersenvocht een onderscheidende marker voor bacteriële meningitis, met een sensitiviteit tot 100% en een specificiteit tot 98%, rapporteren ze in het vakblad The Lancet Regional Health – Europe.
Zelfs in situaties waarbij andere diagnostische markers minder duidelijk zijn — zoals een laag aantal witte bloedcellen in het hersenvocht — bleef CRP betrouwbaar. Ook werd aangetoond dat eerdere toediening van antibiotica de testuitslag niet beïnvloedt, wat bij traditionele methodes zoals kweken of PCR wel vaak een probleem vormt.
Directe toepassing in de praktijk
Snelle inzetbaarheid en lage drempel
Sinds juni 2024 wordt de test toegepast in de routine van het Amsterdam UMC. De resultaten van de eerste maanden zijn positief. Alle patiënten met bacteriële meningitis hadden een verhoogde CRP-waarde in het hersenvocht, terwijl dit bij andere aandoeningen nauwelijks voorkwam.
Volgens neuroloog Matthijs Brouwer ligt de kracht van deze methode in het gebruik van bestaande analysetechnologie. Hierdoor kunnen andere ziekenhuizen de test eenvoudig overnemen. Dit maakt de methode niet alleen effectief maar ook praktisch uitvoerbaar — zowel binnen als buiten Europa.
Klinische overwegingen en beperkingen
Hoewel de resultaten overtuigend zijn, is de test tot op heden vooral onderzocht in Europese patiënten. De toepasbaarheid in andere populaties vraagt om aanvullend onderzoek. Daarnaast is voorzichtigheid geboden bij een verontreiniging van het hersenvocht met bloed, wat kan leiden tot vals verhoogde CRP-waarden.
Dagnostiek zonder vertraging
De nieuwe toepassing van CRP-bepaling in hersenvocht biedt een betrouwbare mogelijkheid om bacteriële meningitis sneller vast te stellen. Door de lage kosten, de snelheid van de test en het gebruik van bestaande apparatuur is deze aanpak breed inzetbaar. Daarmee vormt het een waardevolle aanvulling op de huidige diagnostiek van een potentieel levensbedreigende aandoening.
