Liesbeth Mok is hoofdredacteur en auteur van het Handboek POH-GGZ, en supervisor en coach bij SupervisieUtrecht.
Wat kunnen de huisarts en POH-GGZ betekenen voor de ggz-patiënt?
De huisarts kent zijn patiënten goed en ziet veel in zijn/haar poortwachtersrol. Als vertrouwenspersoon heeft een huisarts de mogelijkheid om psychische klachten te benoemen en een inschatting te maken of de klacht binnen de huisartsenpraktijk kan worden opgepakt. In dat geval zal de huisarts adviseren om naar de POH-GGZ te gaan. Dit is laagdrempelige zorg omdat er voor de patiënt geen kosten aan verbonden zijn en de wachttijden over het algemeen binnen de perken blijven.
Zijn er op dit moment (nieuwe) ontwikkelingen binnen de ggz die relevant zijn voor de eerste lijn?
De positieve gezondheidszorg is al een tijdje in opmars. Wij zijn nog veelal gericht op het verminderen van klachten. Er is een toename van intolerantie om ergens last van te hebben, terwijl het de normaalste zaak van de wereld is dat er ongemakken, tegenslagen en onverwachte of ongewenste wendingen in het leven bestaan. Het zou mooi zijn als huisartsen en POH’s-GGZ op één lijn zitten om op deze manier naar het leven van de patiënt te kijken. Het woord gezondheidszorg bestaat niet voor niets; het is óók zorgen voor het gezonde deel.
Wat zijn de meest voorkomende ggz-klachten in de huisartsenpraktijk?
We zien veel stress op een of meer gebieden, wat soms uitmondt in overspanning. Ook komen angst- en stemmingsklachten regelmatig voor; er lijkt een toename van deze klachten onder jeugd en jongeren. Andere veelvoorkomende klachten zijn SOLK en allerhande klachten die vroeger onder de noemer aanpassingsstoornis vielen: prettige en nare ‘life events’ als gevolg van een ingrijpende verandering in het leven.
Wat vinden huisartsen en POH’s-GGZ het meest lastig in de dagelijkse praktijk?
De verhouding tijdsdruk in relatie tot de aandacht voor een psychische klacht. Het is soms kunst- en vliegwerk om dit in het spreekuur te doen. Bij een vermoeden van suïcide-ideaties of huiselijk geweld sta je soms behoorlijk onder druk. Mensen die echt overspannen zijn, kunnen moeite hebben met het stoppen van hun verhaal omdat zij zo overweldigd zijn door wat hen overkomt.
Hoe is het handboek opgebouwd?
Het handboek bestaat uit een praktisch en een theoretisch deel. Het praktische gedeelte geeft een beschrijving van de functie – ik spreek liever van het beroep – van de POH-GGZ in al zijn facetten. Er is ruim aandacht voor alle vormen van samenwerking, zowel binnen als buiten de huisartsenpraktijk. De beginnende POH-GGZ vindt alle informatie over rapportage en een beschrijvende inventarisatie van veelvoorkomende klachten in het handboek.
Een keur aan toepasbare methodes, methodieken en interventies geven de POH-GGZ houvast en zorgen voor een theoretische onderbouwing van het handelen. Hoewel de POH-GGZ geen diagnose stelt, is het wel wenselijk dat inzichtelijk kan worden gemaakt wat er aan de hand is. Maar ook in hoeverre de gesprekken verlichting hebben gebracht. Daarom is er een apart hoofdstuk gewijd aan meetinstrumenten.
Voor wie is het handboek bedoeld?
Het boek is in de eerste plaats voor zowel de beginnende als de meer ervaren POH-GGZ en de huisarts. Het handboek wordt ook gebruikt bij opleidingen tot POH-GGZ. Het is een inspiratiebron en naslagwerk. De huisarts krijgt zo inzicht in hoe veelzijdig en diepgaand de werkzaamheden van de collega POH-GGZ is. Ook wordt duidelijk op welke terrein(en) de POH-GGZ zich nog kan laten bijscholen om dit generalistische beroep te kunnen uitoefenen.
Wat heeft (in het bijzonder) de huisarts aan dit boek?
Voor de huisarts is het belangrijk om intervisie en supervisie voor de POH-GGZ te faciliteren. Voor deze solistische functie is het noodzakelijk te reflecteren over werkwijze en handelen. Dat is een wezenlijk onderdeel van bijscholing. De huisarts en huisarts in opleiding krijgen een goed inhoudelijk beeld van wat de collega POH-GGZ eigenlijk allemaal kan en doet onder de verantwoordelijkheid van de huisarts. De huisarts wordt vaak verrast door de grote verscheidenheid aan hoogwaardige begeleiding en behandeling die de POH-GGZ biedt aan de patiënten. Om het gewenste niveau te behouden is ‘onderhoud’ nodig in de vorm van intervisie en supervisie. Hiervoor worden ook PE-punten toegekend.
Welke praktische handvatten voor de dagelijkse huisartsenpraktijk biedt het boek?
Het handboek geeft nagenoeg een compleet inzicht in wat een huisarts van een POH-GGZ mag verwachten. Hierdoor biedt het boek voor zowel de POH-GGZ als de huisarts ook handreikingen voor nascholingsonderwerpen zodat de POH-GGZ volwaardig is toegerust om én het brede spectrum van klachten te behandelen én voldoende diepgang in de behandeling te bieden. Er is belangrijke informatie te vinden over de juridische aspecten in de relatie tussen huisarts en POH-GGZ. Ook staan er gevalideerde screeningsinstrumenten in, zoals de 4DKL, waarmee tevens een vorm van ROM in de huisartsenpraktijk kan worden geïntroduceerd om het resultaat van de gesprekken bij de POH-GGZ te objectiveren.
Wordt in het handboek aandacht besteed aan de groep ‘kinderen/jeugdigen’?
Een heel hoofdstuk is gewijd aan jeugd en jongeren, met veel aandacht voor de werkwijze: Hoe maak je contact met het kind of de jongere? Hoe betrek je de ouders of de school erbij? Hoe taxeer je de ernst van het probleem? Veelvoorkomende problematieken worden besproken en welke begeleiding of behandeling daarbij passend is. Heel bijzonder is het omslag van het boek. Dit verbeeldt een psychische klacht. De casus is in het boek uitgewerkt: Psychische zorg in de 17e eeuw.
Hoe kunnen mensen het boek bestellen?
Het Handboek POH-GGZ is verkrijgbaar bij uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum. Ga voor meer informatie en om het boek te bestellen naar Handboek POH-GGZ >>
Heeft u vragen aan Liesbeth Mok? Zij is bereikbaar via supervisieutrecht@gmail.com.
Beeld: ©Alexander Raths – Fotolia
